Abstract:
شعر معاصر، توجه به مسائل اجتماعی را سرلوحه مضامین خویش قرار داده و شاعرانی را به تاریخ معرفی کرده است که در راستای تصویر مفاهیم اجتماعی و حل مشکلات جامعه کوشیدهاند. بدر شاکر سیاب شاعر معاصر عراقی و قیصر امین پور شاعر معاصر ایرانی ازجمله ادیبانی هستند که تعهد به مسائل اجتماعی، بخش بزرگی از دغدغههای ذهنی آنها بوده و آثار شعری فراوانی در این موضوع از خود برجای گذاشتهاند. انعکاس ظلم و فساد جامعه، دعوت به صلح، آزادی و تشویق به مبارزه و جهاد از برجستهترین مضامین اجتماعی این دو شاعر است. در این پژوهش سعی کردهایم با محوریت این چهار مضمون در شعر این دو شاعر، به بررسی و کشف مصادیق همنوایی و تبیین تفاوتهای نگاه آنها -که متعلق به دو محیط جغرافیایی و فرهنگی متفاوتاند- بپردازیم، تا معلوم شود چگونه اندیشهای اجتماعی در نقطهای از جهان ظهور یافته و در نقطهای دیگر همان اندیشه بهگونهای دیگر مجال بروز مییابد.
Machine summary:
"٢_١_٥_ بازتاب فساد و ستم جامعه در شعر قیصر همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، قیصر، شرایط سیاسی و اجتماعی مختلفی را در زندگی خود تجربه کرده اســت ؛ حوادث قبل از انقلاب اســلامی و قیام مردم علیه رژیم پهلوی و ســپس ، حوادث بعد از پیروزی انقلاب اســـلامی تا پایان جنگ و بعد از آن ، تحولات کشـــور بعد از پیروزی در جنگ تحمیلی، عمدة این شــرایط اســت و ازآنجاییکه فســاد و ســتم جامعه ایران ، حاصل شرایط دوران قبل از انقلاب اسلامیاست ، باید مهم ترین اندیشه های شاعر را در بیان ظلم و ستم جامعه در اشعار مربوط به این دوران مشاهده نمود.
» (صرفی و هاشمی، ١٣٩٠: ٣٢٤) قیصر در دوران جنگ ، ایجاد شور و انگیزه در میان جوانان برای هجوم به سمت خط مقدم جبهه ها را وظیفۀ اصــلی شــعر خود میدانســت ، به طوریکه در مجموعۀ «در کوچۀ آفتاب » که مقارن با پیروزی انقلاب ســروده شــده اســت ، فصــلی را به «جهاد» اختصــاص میدهد و با بیانی حماسی، از مبارزه و جهاد در برابر دشمن سخن میگوید: ای خصم مرا سر، سر جنگ است هنوز در چلۀ خشــم من خدنگ اســت هنوز در ترکــــــــش اگر نمانده باشد تیری زنهار، مرا ناخن و چنگ اســـت هنوز (امین پور، ١٣٦٣: ٥٩) و در جایی دیگر از این مجموعه میگوید: از گوشــــه چشـــم یـک نظر انـدازیم در خــــــرمن دشـــمنان شـــرر اندازیم یا خصـــم ، خود از دســـت ســـپر اندازد یا ما زتنش ، دســــت و ســـپراندازیم (همان : ٦٢) اما ویژگی بارز اشــعار قیصــر در این موضــوع ، اســتفادة او از نماد و رمز اســت ؛ نمادهایی با بهره گیری از مظاهر طبیعت و داســـتان های تاریخی و مذهبی که با زبانی ســـاده و قابل فهم به مخاطب ارائه میگردد."