Abstract:
در معنای کلمه طیبه «لااله الا الله» و نحوه دلالت آن بر توحید در میان دانشمندان مسلمان اختلاف گسترده ای به چشم می خورد. در این جمله شریفه احتمالاتی را طرح کرده اند که اگر بعضی از آن ها پذیرفته شوند، کلمه توحید دلالتی بر توحید کامل نخواهد داشت. این مقاله پس از بررسی دقیق معانی ادعایی برای واژه های به کار رفته در جمله توحیدی و تاثیر هر یک در افاده توحید کامل، به نقد و بررسی دیدگاه های مختلف و معرفی نظریه های موجه در معنای کلمه اخلاص می پردازد.
Machine summary:
پس این جمله فقط «إله » هایی را که «الله » مستثنای از آنها نیسـت را نفـی مـیکنـد و وجود «إله » های دیگر را نفی نمیکند که هیچ ، بلکه به دلیل خطاب آنها را اثبات هم میکند و این کفر است ، نه توحید؛ اما چون همۀ عقلاء اتفاق نظر دارند که این کلمه برای توحید اسـت ، پس واجب است که «إلا» به معنای «غیر» باشد و معنای جمله این میشـود: «لا إلـه غیـر اللـه ».
در کلمه طیبه «لا إله إلا الله » هم اگر «إله » به معنای معبود باشد: أولا؛ لازم میآید این جمله کذب و برخلاف واقع باشد؛ زیرا با عبارت «لا إله » وجود همۀ «إله » های غیر از خداوند متعـال نفی میشود، اما معبودهای اهل باطل موجودند وخود قرآن از وجود «آلهه » خبر داده اسـت .
(سنوسی، ام البراهین ، ٢٧٠) بعلاوه آنکه نصب به سبب استثناء در کلمۀ طیبه این مزیت را خواهد داشت که دلالت برآن داشته باشد که مقصود بالـذات از جملـه شـریفه «لا إله إلا الله » اثبات خداوند متعال است و نفی غیر او در اول جملـه بـا عبـارت «لا إلـه » مقدمـه چینی و زمینه سازی برای این مقصود است ؛ در حالیکه اگر لفظ جلاله مرفوع و بـدل از ضـمیر مستتر در خبر محذوف یا بدل از اسم «لا» قبل از ترکیب باشـد، [چـون بـدل در حکـم تکـرار مبدل منه است ] این فایده را ندارد.