Abstract:
طنز در حیطۀ کودک و نوجوان هنوز تعریف دقیقی ندارد. بااین حال، به صراحت می توان گفت آنچه در نظر بزرگسالان طنز محسوب می شود، غالبا برای کودکان طنزآمیز نیست. طنز کودکانه، نه تنها با طنز بزرگسال تفاوت دارد بلکه با وجود مشابهت ساختاری و به واسطۀ زاویۀ دید و نوع نگاه نویسنده از طنز نوجوان متمایز می شود. داستان های طنز کودک و نوجوان می توانند در فضای واقعی و متناسب با زندگی و نیازهای آنان یا در فضای خیالی و فانتزی شکل گیرند. این داستان ها با سه رویکرد سرگرم کنندگی، تعلیمی و تفکر ساده انتقادی، خلق می شوند. گونه های مختلف طنز در داستان های کودک دهۀ 80 شامل طنز موقعیت، طنز سو ءتفاهم، طنز شلوغ کاری و طنز تصویری می شود.
Machine summary:
هدف از پژوهش حاضر بررسی طنز در داستانهای منثور کودک و نوجوان و انواع رویکردها و کارکردهای مرتبط با آن و میزان پرداختن نویسندگان دهة ۸۰ به این موضوع است.
مهری معتقد است: «برای کودکان و نوجوانان هم میتوان داستانهای طنز در فضای واقعی و متناسب با زندگی و دغدغههای آنان نوشت.
حسنی فقط یه مو داشت (۱۳۸۱) نوشتة عباس فروردین، مامان واسه چی گریه میکنه؟ (۱۳۸۳) نوشتة حسین بختیاری، شکل شکل هم (۱۳۸۴) نوشتة طاهره ایبد، ماجرای بند ناف (۱۳۸۴) نوشتة طاهره ایبد، من و من (۱۳۸۳) نوشتة الهام حساسی، با چنین رویکردی خلق شدهاند.
۳. رویکرد آموزش تفکر انتقادی: شهرام اقبالزاده منتقد ادبیات کودک معتقد است «طنز حالتی دوگانه دارد و رویة آشکار آن ایجاد شادی و خنده است و در لایة زیرین میتواند کودکان را به تفکر وادارد و این همان چیزی است که در آثار نویسندگان ایرانی بسیار کم دیده میشود (محمودی، ۱۳۸۶: ۱۸۰).
گونههای مختلف طنز در داستانهای کودک و نوجوان گونههای طنز در دهة هشتاد را میتوان به پنج گروه تقسیم کرد: /طنز موقعیت /طنز سوء تفاهم /طنز شلوغکاری /طنز کلامی /طنز تصویری طنز موقعیت: در طنز موقعیت، قهرمان قصه با قرار گرفتن در موقعیتی خاص مجبور به انجام کارهایی میشود که برای خواننده با اطلاعات پیشین و معینی که دارد، خندهدار است.
فریدون عموزاده خلیلی، نویسندة خلاق طنزنویس، از این شیوه در مجموعة طنز تاریخ تمدن کلاغها(۱۳۸۶) بهره برده است.
پسرک باهوش (۱۳۸۴) نوشتة فریدون اروجلو، پالان خر(۱۳۸۴) نوشتة داریوش دماوندی، قصههای طنزآمیز ملانصرالدین مثل داستان بوی کباب و سکه (۱۳۸۴) به روایت احمد عربلو از این نوع داستانهای طنزآمیز است.