Abstract:
جرایم جنگی جزء آن دسته از جرایم بین المللی است که اعمال صلاحیت جهانی نسبت به آنها از سوی جامعه بین المللی پذیرفته شده است . پذیرش صلاحیت جهانی در جرایم جنگی به مراجع قضایی کشور اجازه می دهد قوانین کیفری ایران را درباره جرایم ارتکابی بیگانگان در خارج از قلمرو حاکمیت ایران ، بدون آنکه مغایرت با منافع ملی موجبی برای این صلاحیت داشته باشد، اعمال کنند. امروز جمهوری اسلامی ایران از منظر نظام بین المللی ، بازیگری مهم در معادلات منطقه ای و بین المللی شناخته می شود. راهبرد کلان جمهوری اسلامی در حمایت بی دریغ از مظلومان و مستضعفان جهان از جمله مردم سرزمین های اشغالی فلسطین می تواند ضرورت استفاده از ظرفیت های مغفول قواعد حقوقی به منظور پیش بینی ابزارهای تحقق این راهبرد را آشکار کند. به همین علت شناخت مبانی مشروعیت صلاحیت جهانی و بررسی جایگاه آن در جمهوری اسلامی ایران و رویکرد حقوقی ایران به جرایم جنگی از اهمیت زیادی برخوردار است . این امر ضرورت پذیرش صلاحیت جهانی محاکم داخلی ایران در رسیدگی به جرایم جنگی را برای قانون گذار نمایان می سازد تا نسبت به رفع خلاهای قانونی در این خصوص اقدام کند.
Machine summary:
برای ارزیابی جایگاه صلاحیت جهانی در جرایم جنگی در نظام حقوقی ایران ، ابتدا باید به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که مبانی مشروعیت اعمال صلاحیت جهانی توسط محاکم ایران از منظر حقوق بین الملل و فقه اسلامی چیست ؟ مسئله دیگر این است که پذیرش این صلاحیت چه چالش هایی برای نظام حقوقی و منافع ملی ایران ایجاد خواهد کرد؟ به عبارت دیگر دغدغه هایی که در راه تصویب قانون مربوط به تعقیب جنایتکاران جنگی بین المللی با تأکید بر تعقیب حقوقی سران و فرماندهان نظامی رژیم صهیونیستی به اتهام جرایم جنگی در محاکم ایران ، توسط قوه مقننه وجود داشته است ، چیست ؟ چه راهکاری برای حفظ منافع جمهوری اسلامی ایران در این خصوص وجود دارد؟ بنابراین در سازماندهی تحقیق ابتدا تاریخچه ای از صلاحیت جهانی و صلاحیت جهانی در جرایم جنگی در حقوق ایران ، سپس مبانی مشروعیت اعمال صلاحیت جهانی ارائه و در پایان به ارزیابی اقدامات حقوقی انجام گرفته توسط قوه مقننه در اعمال صلاحیت جهانی نسبت به جرایم جنگی پرداخته خواهد شد.
همچنین طرح ناموفق ١ «نحوه رسیدگی به شکایات نسل کشی و ضد بشریت و تعدیات ناشی از نژادپرستی » مصوب ١٣٨١ و قانون «الزام دولت به حمایت همه جانبه از مردم مظلوم فلسطین » مصوب ١٣٨٧ از جمله قوانین خاصی هستند که مبتنی بر صلاحیت جهانی و با هدف تعقیب سران رژیم صهیونیستی به اتهام جرایم علیه بشریت ، جرایم جنگی و نسل کشی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیدند.
یکی از فرصت های مغتنم برای جمهوری اسلامی ایران در زمینه اعمال صحیح صلاحیت جهانی طرح ناموفق تعقیب سران رژیم صهیونیستی در محاکم ملی به استناد جرایم جنگی ، جرایم علیه بشریت و نسل کشی بود.
بر این اساس اعمال صلاحیت جهانی از سوی جمهوری اسلامی ایران در جرایم جنگی ممکن است موجب نقض اصل مصونیت سران کشورها و دولت ها و نمایندگان آنها شود مگر آنکه قاضی ایرانی بتواند بر اساس حقوق بین الملل عرفی ، قلمروی اعمال قوانین ایران را محدود سازد که امری بعید به نظر می رسد.