Abstract:
مقالۀ حاضر به توصیف و تحلیل برخی از مهمترین فرایندهای واجی گویش دارابی در شهرستان داراب در چارچوب واج شناسی خودواحد میپردازد. در جمعآوری دادهها و اطلاعات این گویش، از چند تن از گویشوران بومی و متون مکتوب استفاده شدهاست. روش پژوهش توصیفی _ تحلیلی و از نوع همزمانی است .همگونی و ناهمگونی، حذف، تضعیف، قلب و ابدال از فرایندهاییاند که در این مقاله تحلیل و بررسی شدهاند. در این گویش، در محیط بعد از واکه یا پایان کلمه، برخی از تقابلها از بین میرود، ولی تقابل همخوان در محیط آغاز کلمه و آغاز هجا حفظ میشود. در همگونی بین /f/ و / s/ که از نوع کامل است، همخوان / t/ با همخوان قبل از خود در ویژگی پیوستهبودن همگون میشود. در ناهمگونی بین /n/ و همخوانهای /s/ و /z/ همخوان / n/ قبل از همخوان لثوی به/ m/ تبدیل میشود. در فرایند قلب، جابجایی همخوانها صورت میپذیرد. در تناوب بین/ b/ و / v/ همخوان / b/ قبل از واکۀ کشیده، تبدیل به سایشی واکدار/v/ میشود. در حذف همخوانهای پایانی صرفأ علت سهولت در تلفظ مؤثر است.
Machine summary:
از آن جمله ميتوان به آثار زير اشاره کرد: کرد زعفرانلو کامبوزيا)٠٠٨٠( در "فرايندهاي واجي مشترک در گويش هاي استان کرمان " به بررسي فرايندهايي مثل تضعيف ، حذف همخوان هاي چاکنايي h و ؟ بعد از واکه ، حذف همخوان /t / در پايان خوشه هاي همخواني / xt-/ و ...
کرد زعفرانلو کامبوزيا ) ٠٠٨٦ ( در بررسي "برخي از فرايندهاي واجي در گويش گيلکي رود سر " به همگوني )همگوني همخوان ها، هماهنگي واکه ها(، حذف )حذف همخوان پاياني، حذف همخوان مياني(، تبديل واکه /a/ به واکه / o/ ، تبديل خوشه هاي nn- به صورت nd-، تضعيف ، قلب ، کشش جبراني، تبديل همخوان / r / به همخوان / l / ميپردازد.
آقاگلزاده )٠٠٨٠( در "تغييرات آوايي و فرايندهاي واجي فعال در گويش مازندراني " به فرايندهاي فعال از قبيل فرايند تشديد عارضي، همگوني، تضعيف يا نرم شدگي در اين گويش مي - پردازد و نشان ميدهد که تغييرات آوايي و واج شناختي در گويش مازندراني در چارچوب نظريۀ واج شناسي خودواحد و خطي قابل توصيف و تبيين است و ديگر اينکه از ميان فرايندهاي نام برده - شده فرايند تضعيف و همگوني بيش از فرايند تقويت در گويش مازندراني فعال هس تند.
کرد زعفرانلو کامبوزيا )٠٠٨٥( در پژوهشي ديگر با عنوان "فرايند هاي واجي در گويش دلواري" به فرايند کشش جبراني و همگوني کامل و ناقص ، تضعيف ، درج و حذف ميپردازد که نتايج تحقيق حاکي از آن است که دو فرايند تضعيف و حذف فعال تر از ساير فرايندها مي باشد و ديگر اينکه برخي فرايندهاي اعمال شده به منظور دستيابي به ساخت هاي هجايي مطلوب و قابل قبول در واج آرايي اين گويش صورت پذيرفته است .