Abstract:
روابط افغانستان و روسیه فرازوفرودهای فراوانی به خود دیده است. قدرت گرفتن طالبان در افغانستان، سرآغاز تجدید روابط روسیه با افغانستان در دوره جدید ـ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ـ بهحساب میآید. هر چند روسها تمایلی به درگیر شدن در مسئله افغانستان نداشتند اما گسترش دامنه نفوذ طالبان در این کشور و برقراری ارتباط میان این گروه و اسلامگرایان آسیایمرکزی و قفقاز شمالی، آنها را ناگزیر از پرداختن به افغانستان نمود. با وقوع حادثه یازده سپتامبر 2001، روسیه با فرصتطلبی و اعلام آمادگی برای مقابله مشترک با تروریسم در کنار آمریکا، سعی کرد جایگاه بینالمللی خویش را ارتقاء بخشد. فارغ از نتایج این تلاش، روسها نتوانستند موقعیت و منافع چندانی در افغانستان کسب کنند. این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش است که افغانستان چه جایگاهی در سیاست امنیتی فدراسیون روسیه دارد. در این راستا این فرضیه مطرح شد که افغانستان از منظر امنیتی برای فدراسیون روسیه اهمیت به سزایی دارد چرا که تهدیدهای برخاسته از آن، امنیت و منافع روسیه را در ابعاد مختلف مورد تهدید قرار داده است. این مقاله با شیوه تبیینی به بررسی و مطالعه موضوع مقاله پرداخته و دادههای مورد نیاز از منابع کتابخانهای، الکترونیکی و مصاحبه گردآوری شده است.
Machine summary:
ضمن اینکه امروزه افغانستان محل تلاقی منافع قدرت های بین المللی و منطقه ای از جمله جمهوری اسلامی ایران است ؛ بنابراین شناخت بهتر و دقیق تر این کشور و جایگاه آن در منظر بازیگران مختلف میتواند در سیاست گذاری کارآمدتر و تأمین منافع ملی کشور به کار آید.
این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسش است که «افغانستان چه جایگاهی در سیاست امنیتی فدراسیون روسیه دارد»؟ در راستای پاسخ به این پرسش ، سه پرسش فرعی قابل طرح است : از منظر نظری، رفتار امنیتی روسیه چگونه قابل تحلیل است ؟ بر اساس سند راهبرد امنیت ملی روسیه تا سال ٢٠٢٠، چه تهدیدهایی پیش روی فدراسیون روسیه تصویر شده است ؟ و در نهایت اینکه چه تهدیدهایی از جانب افغانستان علیه امنیت و منافع روسیه قابل طرح است ؟ فرضیه مقاله عبارت است از اینکه افغانستان از منظر امنیتی برای فدراسیون روسیه اهمیت بالایی دارد چرا که تهدیدهای برخاسته از افغانستان ، امنیت فدراسیون روسیه را در ابعاد مختلف از جمله سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مورد تهدید قرار داده است .
تهدیدات خارجی روسیه نیز شامل بازگشت برخی قدرت ها به رویکردهای یک جانبه گرایانه در صحنه بین الملل ، گسترش ناتو به سوی مرزهای روسیه ، قاچاق و استعمال مواد مخدر و روان گردان ، فعالیت گروه های جنایتکار، اشاعه انواع مختلف جنگ افزار، بحران اقتصادی بین المللی و مناقشات مرزی هستند (سجادپور و جهانبخش ، ١٣٩٢: ٣٥).