Abstract:
دولتسازی نوین افغانستان، پس از یورش آمریکا، پنجمین فرآیند دولتسازی در تاریخ سیاسی افغانستان است. هدف نوشتار موجود، بررسی ویژگیها و متغییرهای دخیل در پروسهی جدید دولتسازی افغانستان است که این فرآیند دولتسازی در شرایط حضور نیروهای خارجی و در پرتو رخدادهای نوین نظام بینالملل، شکل گرفت؛ از اینرو پرسش اساسی نوشتار این است که چگونه سیاستهای دولتسازی در افغانستان بعد از 11 سپتامبر توسط آمریکا پی گرفته شده است؟ بهنظر میرسد تحولات اخیر و سقوط طالبان، نیروهای اساسی که برای سالیان طولانی سرکوب شده بودند، آزاد کرد و فرصت مناسبی را در اختیار آنان برای کسب سهم بیشتری از قدرت حکومت در کابل قرار داد. این مسئله باعث شده تحولات افغانستان با منافع و ملاحظات کشورهای همجوار و منطقه پیوند بخورد. بر این اساس هرگونه موفقیت یا شکست در پیشبرد روند دولت- ملتسازی در این کشور، مستلزم توجه به تهدیدات ناشی از این تحولات است که ممکن است در آینده امنیت ملی کشورهای منطقه را با مخاطرات ویژهای مواجه سازد. لذا بهدنبال تحولات معطوف به تغییر ساختار و کارگزار در این کشور و شکلبندی تدریجی نظام سیاسی نوظهور، روند دگردیسیهای محیط پیرامونی افغانستان تشدید شده است و تاثیرات چندگانهای در همه سطوح (داخلی، منطقهای و بینالمللی) و حوزهها (نرم و سخت) ایجاد کرده است.
Machine summary:
"بنابراین، پدیدار شدن ضعف بیش از اندازه در ساختار و کارکرد دولت مرکزی، افغانستان را به پایگاه پرورش و دور تروریسم بنیادگرایی تبدیل کرد که بهنوعی، خطری امنیتی برای همهی کشورهای همسایه و سپس منطقه شد؛ چنانکه شرایط غیر قابل کنترل داخلی، مرزهای نفوذپذیر، ضعف نهادهای قضایی، مراجع انتظامی و امنیتی، وجود طیف گستردهای از جوانان فقیر و ناامید که اعتراضهای قومی و مذهبی را پناهگاهی امن یافته بودند، میتوانست به زمینهای مناسب برای تبدیل شدن این کشورها (افغانستان) به مأمن تروریسم بینالمللی منجر گردد که این خود میتواند تأیید کنند این باشد که تأثیر متغییر داخلی در دوران پساجنگ سرد به محسوستر و بارزتر شده است و از سویی دیگر برخی از محققان برآنند که این دولت ورشکسته و ناتوان بوده که بسترساز این تحولات جدید بوده است و از اینرو در این سطح به تکمیل این فرآیند تحت عنوان دولتسازی نوین توجهی ویژه شده است؛ هر چند بازهم این روند تحت تأثیر متغییرهای فراملی و خارجی از جمله بازیگران سطح میانه و کلان قرار گرفته است و از بازیگری عناصر داخلی کاسته است."