Abstract:
هدف مقاله حاضر بررسی اثرات میزان و نوع استفاده از برنامه های مـاهواره بـر جوانـان تهرانـی است . بر پایه نظریه های هاروی ، گیدنز و رابرتسون ، میان متغیرهای تحقیق ارتباط نظری برقـرار شده و فرضیات تحقیق مطرح شد. جمعیت آماری ایـن تحقیـق را ٢٠٠ نفـر از جوانـان (٢٩-١٩ ساله ) شهر تهران تشکیل می دهند که از برنامه های ماهواره استفاده می کنند. یافته هـای تحقیـق نشان می دهد: افزایش میزان استفاده از ماهواره با هویت دینی آنها رابطه معکوسی داشته اسـت . بر اساس یافته ها، هر پنج نوع برنامه خبری ، مذهبی ، سیاسی ، علمی و تفریحی بـا هویـت دینـی رابطه داشته و این روابط از شدت و جهات مختلفی برخوردارند. به طور کلی نتایج تحقیـق بیـانگر اثر منفی یا معکوس (هر چند محدود) استفاده از شبکه های ماهواره ای بر هویت دینی است .
Machine summary:
بـا توجـه بـه مباحـث پـیش گفتـه ، پرسـش هـای زیـر مطـرح می شوند: ماهواره (برنامه های تلویزیونی خارجی ) به عنوان یکی از مظاهر جهـانی شـدن ، تـا چـه حد می تواند بر هویت دینی به عنوان سطحی از سـطوح هویـت جمعـی اثـرگـذار باشـد؟ در صورت وجود رابطه ، جهت این رابطه مثبت است یا منفی ؟ کدام برنامه ها به میزان بیشتری با هویت دینی رابطه دارند و جهت این رابطه را تعیین می کنند؟ چه برنامه هایی با چه محتوایی بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار می گیرد؟ ١.
ضمن مرور بر تحقیقات چندی که با موضوعات هویت ، هویت اجتماعی ، هویت دینی و جهانی شدن انجام شده است ، کوشش شده اسـت بـه شـناختی هرچـه بیشـتر نسبت به مفهوم هویت اجتماعی و یکی از اشکال آن یعنـی هویـت دینـی و از سـوی دیگـر مسئله پدیـد آمـده در اثـر بـروز و ظهـور جهـانی شـدن و یکـی از مظـاهر اصـلی آن یعنـی تلویزیون فراملی یا ماهواره ای دست یابیم .
در تحقیقات معدودی (عباسی قادی و مرتضی کریمـی ) نیـز بـر نظریـه هـای استفاده و خشنودی و ساخت یابی گیدنز تأکید شده است و البته این نظریه ها در جای خـود برای پاسخ به هدف تحقیق - شناخت هویت دینی - سنتی یا بازتـابی افـراد انتخـاب شـدند و چندان به نقش ساختاری رسانه به عنـوان یکـی از منـابع مهـم سـاخت هویـت دینـی عنایـت نداشته اند.
در تحقیـق حاضـر کوشـش شـده بـا تکیـه بـر نظریه های جهانی شدن هاروی ، گیدنز و رابرتسون به تبیین تغییرات ساختاری منـابع هویـت در دوران مدرن اشاره شده و از این طریق سازوکار علـی اثرگـذاری شـبکه هـای تلویزیـون ماهواره ای بر هویت دینی آشکار شود.