Abstract:
پیدایش مذهب تشیع در افغانستان به اوایل دوره اسلام و در واقع دوران امامت علی(ع) باز می گردد. برخی از محققین ظهور این مذهب را با نام قوم هزاره که شیعی مذهباند، مرتبط می سازند. در واقع حضور قوم هزاره در افغانستان را می توان به عنوان شاخصی برای نشان دادن گستره مذهب تشیع در این منطقه بررسی کرد.
از عوامل گرایش قوم افغانی هزاره به مذهب تشیع در افغانستان می توان از موقعیت جغرافیایی، دوری افغانستان از مرکز خلافت، علاقه و محبت شیعیان افغان به خاندان پیامبر(ص) و حضور امام هشتم شیعیان در منطقه خراسان نام برد. این گرایش به مذهب شیعه همواره در میان اقوام هزاره در افغانستان جاری بوده و به دوران حاضر نیز انتقال پیدا کرده است. از جمله اینکه در دوره صفویه، شیعیان افغانستان حضور فعالی در اوضاع سیاسی و اجتماعی داشته اند و حتی شاید بتوان دوره ایلخانیان را آغازگر فعالیتهای مذهب شیعه در افغانستان به شمار آورد. در این تحقیق سعی شده به وضعیت اجتماعی- سیاسی شیعیان افغانستان از آغاز دوره اسلام تا کنون پرداخته شود.
The appearance of Shiite in Afghanistan goes back to the early Islam period and Imam Ali. Some of the researchers the emergence of this religion associate with the Shiite Hazara ethnic group. In fact، the presence Hazara people in Afghanistan can be as an indicator to show the extent of Shiat religion in this region.
The tendency of people to the Shiite Hazara Afghans in Afghanistan can be including geographical location، away from the center of the Caliphate of Afghanistan، Afghan Shia's love interest and the family of the Prophet(PBUH) ، the eighth Imam of Shiites in the Khorasan(as) region. The tendency to Shiite Among the ethnic Hazaras in Afghanistan and now has moved to the present era. Among the Safavid period، the Shiites in Afghanistan have been active in political and social situation، and perhaps even can consider the period Ilkhan the beginner of Shiite activities in Afghanistan. In this research we tried to regard to social، political situations of Afghanistan Shiites since the beginning of period of Islam.
Machine summary:
در کنار هزاره های افغان دو گروه دیگر از شیعیان غیر هزاره نیز می باشند که با نامهای اسماعیلی و قزلباش معروفند سابقه حضور قزلباش ها به دوره احمد شاه ابدالی باز می گردد و اسماعیلیان که شیعیان ١٢ امامی افغان بودند همواره این گروه را از خود می رانند.
٤ این ناحیه از سرزمین افغانستان در نیم قرن اول پیدایش دین اسلام با فرماندار اعزامی امام علی (ع ) بیعت کردند به طوری که در سال های خونین حکومت بنی امیه علیه شیعیان عراق عجم ، این منطقه در کنار خراسان همواره پناهگاه امنی برای شیعیان به شمار می رفت .
حضور مؤثر علما و مدرسان شیعی در مراکز عمده ی شهرهای افغانستان در دوره صفویه نقش مؤثری در تثبیت و معرفی شیعیان این سرزمین داشته است اما نظریه ای که ظهور تشیع را در افغانستان دوران صفویه محدود نماید نمی تواند قابل پذیرش باشد.
افزون بر اهمیت هزاره ها در این کشور این مطلب جالب است که اقوام دیگری مانند سادات ، قزلباش ، بلوo، ترکمن و تیموری که در افغانستان زندگی می کنند و دارای مذهب شیعه ١٢ امامی هستند نیز به نام هزاره در تاریخ اجتماعی افغانستان معروف 19 گردیده اند.
در زمان امیر عبدالرحمن خان که به شیعه ستیزی معروف می باشد هزاره ها و شیعیان مجبور به ترک زمین های خویش شدند و این سیاست به نوعی تا هجوم نیروهای شوروی به افغانستان در سال ١٣٥٨ش /١٩٨٠م ادامه داشت .