Abstract:
اگر کسی گمان میکند که نقد یک فلسفه ورود در جزئیات آراء و رد و اثبات آنهاست و ما هم میبایست در آراء فیلسوفان چون و چرا کنیم و آن را با میزان طبع و رای خود یا با اقوال مشهور بسنجیم و رد و ابطال و اثبات و تحکیم کنیم، با من در معنی نقد اختلاف دارد. او نقد را مخالفت و موافقت و نفی و رد و اثبات میداند و من آن را این میدانم که معلوم کند آنچه نقد میشود چیست و برای چه پدید آمده است و ما با آن چه نسبت و سر و کار داریم و راهش به کدام سمت است و بالاخره چه بر سر ما میآورد و بر سرش چه میآید؟ با این توضیح، ما هنوز نقد نداریم. نه اینکه مقالاتی در نقد فلسفهها و کتابهای فلسفه نوشته نمیشود اما این نقدها معمولا در بهترین صورت متضمن تذکرهای صوری و جزیی است و اگر به مضمون بپردازند کارشان غالبا مخالفت و ردّ و نفی یا موافقت و اثبات و تحسین مطالب از موضع ایدئولوژیک است، نقد، حکم کردن درباره چیزها و قراردادن آن در جای معین است و این چنین حکم کردن اشراف و تصلع و ثبات عزم و رای میخواهد و صاحب آن، باید از خرد خودبنیادی بهره داشته باشد که جهان با آن ساخته و مسخّر شده است و میشود.
Machine summary:
نقد فلسفه در ایران دکتر رضا داوری اردکانی استاد ممتاز فلسفه دانشگاه تهران ریاست فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران چکیده: اگر کسی گمان میکند که نقد یک فلسفه ورود در جزئیات آراء و رد و اثبات آنهاست و ما هم میبایست در آراء فیلسوفان چون و چرا کنیم و آن را با میزان طبع و رأی خود یا با اقوال مشهور بسنجیم و رد و ابطال و اثبات و تحکیم کنیم، با من در معنی نقد اختلاف دارد.
نه اینکه مقالاتی در نقد فلسفهها و کتابهای فلسفه نوشته نمیشود اما این نقدها معمولا در بهترین صورت متضمن تذکرهای صوری و جزیی است و اگر به مضمون بپردازند کارشان غالبا مخالفت و رد و نفی یا موافقت و اثبات و تحسین مطالب از موضع ایدئولوژیک است، نقد، حکم کردن درباره چیزها و قراردادن آن در جای معین است و این چنین حکم کردن اشراف و تصلع و ثبات عزم و رأی میخواهد و صاحب آن، باید از خرد خودبنیادی بهره داشته باشد که جهان با آن ساخته و مسخر شده است و میشود.
سقراط به یک معنی راه خود را با نقد فهم زمان خود آغاز کرد، به این معنی پرسش از ماهیت آغاز نقد است منتهی چون بسط فلسفه با غلبۀ منطق کند شد و نقد سقراطی در آثار افلاطون و ارسطو به نظم یا منظومهای منطقی مودی و از آن پس در تاریخ فلسفه تا دوره جدید منطق، میزان نقد شد.