Abstract:
نظر به سندی بودن دانش تاریخ، اعتبار نوشتههای تاریخی، در گام نخست، بستگی به میزان وثاقت منابع، مآخذ و همچنین چگونگی استفاده از آنها دارد. بدین سبب منبعشناسی نوشتههای تاریخی بویژه تواریخ محلی که عمدتا با چاشنی وطندوستی نگاشته شده، ضروری مینماید. پژوهش حاضر ضمن بررسی منابع اطلاعاتی مولف تاریخ قم، به نحوه استفاده وی از آنها نیز پرداخته است. یافتهها نشان میدهد مولف مضاف بر منابع رایج مورد استفاده مورخین مسلمان، به صورت گسترده از منابع اسنادی- هر چند برای آنها هویتی مستقل از منابع کتابی قایل نبوده است- و همچنین مشاهدات باستانشناختی در گزارشهای خود بهره برده است. وی گاه ضمن مبنا قرار دادن اسناد و گزارشهای دیوانی، دیگر اخبار و روایات را بر محور آنها سنجیده است. قمی اگرچه آگاهانه از آثار باستانی و بناهای قدیمی به عنوان منبع اطلاعاتی استفاده نکرده است اما در مواضع مختلف در راستای بسط توصیفات و تکمیل گزارشات خود به آنها اشاره کرده است.
As regard to the document of knowledge of history، historical writings credits، in the first step، depends on the reliability of sources and how to use them. Thus، the bibliography of historical writings، especially local histories mainly written by feelings of patriotism، is necessary. The present research meanwhile، study information resources of author of History of Qom، also discussed about how he used them.
Reserch findings represents that author in addition to the common resources which are used by muslim historians، widely from documentary sources - though not paid for their independent identity from the source book - and also he has benefited from archaeological observations in their reports.
Qomi on the underlying court documents and report، he measured other news and reports on the basis of them. Qomi although not used the monuments and old buildings as a source of information ، but in different positions he has pointed out to them in order to develop descriptions and complete the report.
Machine summary:
com ٢دانشجوي دکتري تاريخ و تمدن ملل اسلامي، دانشگاه تهران مقدمه تاريخ قم ، نگاشته شده در قرن چهارم هجري، به عنوان يکي از تواريخ محلي ايران به سبب تنوع داده ها که خود حاصل بهره گيري مولف از منابع متعدد و متنوع بوده است ، و به ويژه به سـبب شـمول بر اطلاعات اقتصادي و اجتماعي قابل توجه ، همواره مورد نظر محققين حوزه تاريخ بوده و هسـت .
مولف انگيزه خود در تاليف کتاب را جمع آوري اخبار و روايات در باب قم و حفظ آنها، نبودن اثـري مستقل در باب قم - که بارها موجب تعجب ابن عميد، وزير رکن الدوله آل بويه و گوشزد اين مهـم بـه اهل علم بوده است - و اينکه حمزه اصفهاني نيز در نگارش تاريخ اصفهان توجهي به قم نکـرده بـود، در حالي که در آن زمان قم از کوره هاي اصفهان محسوب ميشد، ياد کرده است .
30 منابع قمي در تاليف تاريخ قم مکتوبات الف ) کتاب ها قمي ٣١ در مقدمه تاريخ قم از عنوان کلي "کتاب هاي بلدان و بنيـان ، و تـواريخ خلفـا" بـه عنـوان بخشي از منابع خود ياد کرده است ؛ با وجود اين ، گستره وسيع موضـوعي تـاريخ قـم کـه حـوزه هـاي مختلف اقتصادي و اجتماعي را پوشش داده است ، رجوع مولف به منابع کتـابي متنـوع و گونـاگوني را موجب شده است که عمدتا به نام اثر يا نويسنده آن اشاره کرده است .
٤٢ اين اثر، همان طور که پيشتر اشاره شد، محل رجوع قمي بوده امـا از آنجا که چندان به قم نپرداخته بود، به استثناي مواردي معدود در نگارش تاريخ قم مورد استفاده قـرار نگرفته است .
(
, 
, 
)
