Abstract:
هدف از این مقاله که از روش اسنادی و تکنیک فیشبرداری برای جمعآوری دادههای آن استفاده شده، ارائه راهکارهای عملی نهادینهسازی فرهنگ حجاب در جامعه اسلامی است. بررسیها حاکی از آن است که حجاب پدیدهای اجتماعی است که تحت تاثیر عوامل گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و اقلیمی قرار دارد. برای تحقق عینی پدیده حجاب بهعنوان واقعیتی اجتماعی، باید توافق عمومی در سطح باور، ارزش، هنجار و نماد در جامعه ایجاد شود. هنجارمندی و نهادینهسازی فرهنگ حجاب بهعنوان ارزشاجتماعی، به آن بستگی دارد که این مقوله بهعنوان یک باور عمومی مورد توافق اعضای جامعه قرار گیرد. نهادینهسازی حجاب نیازمند برونیسازی، عینیتسازی و درونیسازی «بینش و آگاهی» حجاب اسلامی به عینیتبخشی، درونیسازی و نهادینهسازی فرهنگ حجاب منجر میگردد. هرگونه کنترل و تغییر الگوی حجاب در جامعه، نیازمند هماهنگی منسجم و پویا میان نهادها و سازمانهای فرهنگی است.
Machine summary:
بهرهگیری از توانمندی ابزارهایی مانند رسانههای جمعی، نظارت قانونی، نهادهای آموزشی نظیر خانواده، مدرسه و دانشگاه و بهکارگیری روشها و تکنیکهایی همچون اشاعۀ فریضۀ امربهمعروف و نهیازمنکر، هنر و امثال آن، موجب ارزشگذاری و قاعدهمندی حجاب در جامعه میشود که درنهایت، مقدمه پوشش، بهعنوان یک نماد فرهنگی، حاصل آموختهها و اندوختههای بشری است که طی فرایندهای اجتماعی به افراد منتقل میشود.
اسلام تنها مرجع و معیار ارزش و هنجار در پوشش بهشمار میآید که تمام توانمندیها و امکانات آموزشی و فرهنگی خود را برای جامعهپذیری و نهادینهسازی حجاب اسلامی بهکار گرفته است.
با گذشت بیش از سه دهه از شکلگیری انقلاب اسلامی و فعالیتهای چشمگیر نهادها و سازمانهای گوناگون آموزشی، فرهنگی و سیاسی، برای نهادینهسازی فرهنگ حجاب در جامعه، هنوز موانع، تنگناها و چالشهای اساسی برای این موضوع وجود دارد.
برای بیرونی کردن حجاب و ایجاد توافق عمومی برای رعایت حجاب راهکارهای عملی زیر پیشنهاد میشود: - استفاده از معارف اسلامی - ترویج بخشی از فرهنگ ایران باستان که پیش از اسلام نیز دارای حجاب و پوشش مناسب بودهاند - ترویج فرهنگ امربهمعروف و نهیازمنکر - تقویت حس غیرت در میان مردان راهکارهای عملی نهادینهسازی فرهنگ حجاب نهادینه کردن حجاب در جامعه با تدارک و فراهم آوردن زمینههایی همراه است که موجب پایداری، ثبات، تداوم و گسترش رفتارهای مطلوب در پوشش و معاشرت در جامعه میشود.
برای شکلدهی پدیدۀ حجاب و ایجاد توافق عمومی با هدف سوقدهی جامعه به نهادینهسازی فرهنگ حجاب باید سه مرحلۀ بیرونیسازی، درونیسازی و نهادیسازی صورت پذیرد.