Abstract:
نیاز مخاطبان موجب میشود تا آنان در انتخاب منابع خبری خود به سمت منابع خبری بروند که اخبار صحیح، سریع و کاملتری را ارائه میدهند و در نتیجه اعتماد مخاطب را جلب میکنند. از این رو شناخت نیازهای مخاطبان و ویژگیهای رسانه ضروری است. علیرغم اینکه نتایج تحقیق صدا و سیما نشان میدهد فقط حدود 20 درصد از مردم به دلایل گوناگونی از جمله کسب خبر از ماهواره، بیننده اخبار سیمای جمهوری اسلامی ایران نبودهاند، اما به نظر میرسد تعداد کسانی که به اخبار شبکه های ماهوارهای گرایش دارند رو به افزایش است که این امر برای شبکههای داخلی یک تهدید محسوب میشود. بر این اساس، این تحقیق با هدف بررسی دلایل و چگونگی گرایش دارندگان ماهواره به اخبار شبکههای ماهوارهای فارسی زبان (B.B.C، V.O.A، من و تو) و سیمای جمهوری اسلامی ایران در تابستان 1391انجام گرفت و هفت فرضیه را مورد آزمون قرارداد. این فرضیهها عبارت بودند از اینکه بین میزان اعتماد مردم، صحت اخبار، سرعت انتشار، بیطرفی، استفاده از گزارشهای تصویری، جذابیتهای دیداری و شنیداری و گرایش مردم به اخبار شبکههای مورد نظر تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین منطقه سکونت و گرایش مردم به شبکه ها رابطه معناداری وجود دارد که هر هفت فرضیه نیز به اثبات رسید. روش این تحقیق پیمایشی و ابزار اندازهگیری پرسشنامه بوده و جامعه آماری تحقیق، شهروندان تهران را به تعداد 807/429/8 نفر در بر میگیرد و از روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای استفاده شده است. پرسشنامه نیز در میان کسانی توزیع شد که ماهواره داشتند. یافتههای پژوهش نشان میدهد دارندگان ماهواره اعتمادشان به شبکههای V.OA، من و تو و اخبار سیما در حد کم و خیلی کم و به اخبار B.B.C درحد زیاد و خیلی زیاد است. آنها معتقدند همه این شبکهها در پخش اخبار درحد کم و خیلی کم بیطرف عمل کردهاند. همچنین نتایج این تحقیق حاکی از آن است که مخاطبان از جذابیتهای محتوایی اخبار سیمای جمهوری اسلامی ایران مانند صحت اخبار، شفافیت، بیطرفی، سرعت انتشار، سانسورکم و ... نسبت به شبکههای ماهوارهای رضایت کمتری داشتهاند.
Machine summary:
عليرغم اينکه نتايج تحقيق صدا و سيما نشان ميدهد فقط حدود ٢٠ درصد از مردم به دلايل گوناگوني از جمله کسب خبر از ماهواره ، بيننده اخبار سيماي جمهوري اسلامي ايران نبوده اند، اما به نظر ميرسد تعداد کساني که به اخبار شبکه هاي ماهواره اي گرايش دارند رو به افزايش است که اين امر براي شبکه هاي داخلي يک تهديد محسوب ميشود.
اين فرضيه ها عبارت بودند از اينکه بين ميزان اعتماد مردم ، صحت اخبار، سرعت انتشار، بيطرفي، استفاده از گزارش هاي تصويري، جذابيت هاي ديداري و شنيداري و گرايش مردم به اخبار شبکه هاي مورد نظر تفاوت معناداري وجود دارد.
همچنين براي ارزيابي عملکرد خود و دريافت بازخورد برنامه ها، نظرسنجيهاي سالانه در سطح کشور انجام ميدهد که نتايج اين نظر سنجي ها در بخش اخبار از بهار سال ١٣٨٨ تا زمستان ١٣٨٩ نشان ميدهد بينندگان سيما بين ٧٢ تا ٨٣ درصد در نوسان بوده است و بيشترين درصد غير بيننده ها در بهار ٨٩ به ٢٧/٥ درصد رسيده است .
گرايش افراد به هريک از رسانه ها (يا شبکه هاي مورد بررسي در اين تحقيق ) تا اندازه زيادي به نحوه اقناع يا تغيير نگرش مخاطب از سوي رسانه ها و يا اولويت دادن به نيازهاي دريافت کنندگان پيام و جلب رضايت و خوشنودي آنها توسط ارتباط گران و نيز برجسته سازي اخبار در رسانه بستگي دارد.
دسته سوم هم تحقيقاتي است که در قالب نظرسنجي از سوي مرکز تحقيقات صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران به صورت فصلي، چهار بار در سال انجام مي شود و با رويکرد توصيفي ـ تحليلي ميزان گرايش مردم را به تفکيک بخش هاي خبري صدا و سيما و اخبار شبکه هاي خارجي بيان ميکند.