Abstract:
این مقاله به بررسی مبانی فلسفی و روانشناختی برنامههای درسی انسانگرا میپردازد. روش پژوهش تحلیل استعلایی است. پس از بررسی آرا و نظریات برنامهریزان درسی برجستة انسانگرا (نظیر گزدا، پرکی، واینشتاین و سیمون و راث) مشخص شد که ایشان از لحاظ فلسفی تحت تاثیر فلاسفة وجودگرا و از لحاظ روانشناختی تحت تاثیر روانشناسان انسانگرا بودهاند. همچنین به این نتیجه رسیدیم که وجه اشتراک فلاسفة وجودگرا، روانشناسان انسانگرا و برنامهریزان درسی انسانگرا اهمیت و ارزشی است که برای انسان، آزادی و خودآگاهی و مسئولبودن او قائل هستند. رویکرد انسانگرایی به تکریم انسان و تاکید بر اختیار و آزادی او برای رشد و شکوفایی پرداخته است که در این موارد مطابق با دیدگاه اسلامی است، ولی بهدلیل ترک ولایت خداوند و اصالتدادن به انسان دنیوی در تضاد با فرهنگ اسلامی است. با این حال، توجه به این نوع رویکرد در برنامة درسی کشورهای اسلامی بهدلیل تاکیدی که بر منزلت انسان و انتخابها و آگاهیهای او دارد، با در نظر گرفتن ملاحظات، قابلیتهایی برای گنجاندن آموزههای آن در برنامة درسی دارد.
Machine summary:
"3ـ بررسی مبانی فلسفی و روانشناختی برنامههای درسی انسانگرا مفروضات اساسی اگزیستانسیالیسم دربارة انسان، معرفت و ارزش را میتوان در اهمیت انسان و ویژگی انتخابگری او خلاصه کرد، چنانکه در مفروضات هستیشناسی از نظر آنان انسان باید در عالم، که همچون دهندهای غیرقابل تغییر و بیطرف است، روزگار بگذراند و از آنجا که توانایی انتخاب و آگاهی عقلانی از ویژگیهای اساسی اوست، میتواند جوهر خود را از طریق انتخابهای روزمرة خویش شکل دهد (گریز، 1383، ص121).
برای بررسی دقیقتر مفروضات فلسفی این برنامهها با نظر به شیوة اجرا و نکات اساسی مورد تأکید مربیان آنها ـ از قبیل برنامههای پیشنهادی گزدا و گوردون، که بهمنظور رشد مهارتهای ارتباطی معلمان طراحی شده است، و از طرفی برنامههایی که پرکی، سیمون و راث و واینشتاین بهمنظور تقویت خودپنداره طراحی کردهاند ـ مشخص شد همه ناظر بر ارزشگذاری، خودآگاهی و انتخاب هستند، که از بنیانهای اساسی اگزیستانسیالیستی به شمار میآیند.
در این زمینه، استفاده از برنامههای درسی انسانگرایانه، که ناظر بر مهارتهای ارتباطی و خودپندارة مثبت هستند، مناسب و ضروری به نظر میرسد، چنانکه باقری (1389) نیز اشاره کرده است، در مسیر استقلالیابی میتوان از این برنامهها استفاده کرد زیرا اشخاص مستقل بهطور ناگهانی و بدون ایجاد زمینه به وجود نمیآیند، و تعلیم و تربیت باید از ابتدا و در برنامههای آموزشیای که طراحی میکند این امر را در نظر داشته باشد."