Abstract:
از دیدگاه ساختگرایان، جنسیت (زنانگی/ مردانگی) ساختی اجتماعی و فرهنگی دارد که در فرآیند اجتماعیشدن به صورت فعالانه کسب میشود. در این تحقیق با مطالعهی ساخت قدرت در خانوادههای خاستگاه نمونهای معرف از پسران و دختران 18 الی 30 سالهی ساکن شهر تهران و بر اساس روش پیمایش به مفاهیم خانوادههای پدرسالار، مادرسالار و مشارکتی میرسیم. سپس با اتخاذ رویکردی ساختگرایانه مسئلهی هویت جنسیتی را در ارتباط با انواع ساخت قدرت در خانواده (پدرسالار/ مادرسالار/ مشارکتی) مورد واکاوی قرار دادیم. نتایج این پژوهش، برخی اختلافات را در زمینهی نقش ساخت قدرت در خانوادههای خاستگاه این افراد بر روی هویت جنسیتی آنان نشان میدهد. در خانوادههای پدرسالار جنسیت مبتنی بر جنس است، اما در خانوادههای مادرسالار ضمن اینکه هر دو جنس از هویت دو جنسیتی بالاتری برخوردارند، اما این رابطه معنیدار نبوده و پسران همچنان دارای هویت جنسیتی مردانه میباشند، در حالی که دختران از هویت جنسیتی نامتمایز نسبتا بالایی برخوردارند. همچنین در خانوادههای با ساخت قدرت مشارکتی، هم پسران و هم دختران دارای هویت دو جنسیتی بالاتری بوده و رابطهی بین جنس و هویت دو جنسیتی در خانواده مشارکتی معنادار بوده است. یافتههای این پژوهش اختلاف میان دو مفهوم جنس و جنسیت را با توجه به تنوع هویتهای جنسیتی پسران و دختران نشان میدهد
Machine summary:
مفهوم زن یا مرد بودن، برای بیشتر افراد مفهومی قابل درک است، چرا که به تفاوتهای زیستشناختی مربوط میشود؛ اما مفاهیم مردانگی و زنانگی ارتباط کمتری با زیستشناسی دارند و به عنوان برساختههایی اجتماعی و فرهنگی محسوب میشوند؛ هر چند نمیتوان آنها را کاملا از یکدیگر تفکیک کرد.
در نهایت برای جمع بندی مباحث پارادایم فمینیستی به نکات مهمی که نظریه های فمینیستی بر آنها انگشت میگذارند، اشاره می کنیم: الف) جنسیت متغیر موقعیت و قدرت است، مردان قدرت بیشتری نسبت به زنان دارند؛ ب) نقش های جنسیتی و جامعهپذیری، نقش های جنسیتی در هر فرهنگی از عوامل مهم محسوب میشوند؛ ج) بسیاری از مسائل زنان را به عنوان مسائلی که علل بیرونی دارند و نه علل درونی، بهتر میتوان مفهوم سازی کرد؛ د) افزایش آگاهی فرآیند اساسی برای زنان است که خود را بهتر بشناسند؛ ه) جنسیت، نژاد و طبقه در تأثیرگذاری بر رفتار افراد، همانند نهادهای اجتماعی، در کنش متقابل هستند؛ و) دانش، به خصوص درک ما از جنسیت، به گونهای اجتماعی ساخته میشود (هاید، 1384: 110-109).
در این قسمت سعی در تلفیق و ترکیب سنخهای ساخت قدرت در خانواده و مفاهیم برآمده از آن (خانوادههای با ساختار قدرت پدرسالار/ مادرسالار/ مشارکتی) و همچنین پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی با رشد جنسیت و هویت جنسیتی منتج از آن داریم که این کار را با توجه و کاربست نظریهی ساختیابی آنتونی گیدنز انجام میدهیم.