Abstract:
شالوده قصه های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت های شفاهی پراکنده ای دانسته اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بوده که در حین روایت دستخوش دگرگونی های بنیادین نیز می شده است. در این جستار، ابتدا به نظریات پژوهشگران درباره سرودهای شفاهی و راویان آنها در میان ملل مختلف جهان و نقش این اشعار در شکل گیری آثار حماسی بزرگ پرداخته شده، سپس شواهدی درباره پیشینه شفاهی این روایت ها در ایران باستان و نقش اجتماعی و هنری گوسان های پارتی که اصلی ترین سهم را در تحقق این جریان عهده دار بودند، ارائه شده است. در نهایت سنت کتابت این روایت های شفاهی که در عصر ساسانی اوج گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است، جریانی که تداوم آن در عصر اسلامی، در قالب ترجمه این آثار به عربی و فارسی و بازآفرینی شاعرانه آنها توسط شاعران ایرانی، نهضت شاهنامه سرایی در ایران خاوری و متعاقبا گنجینه غنی ادبیات حماسی فارسی را تشکیل داده است.
The basis of the epic stories among different human ethnic groups is known to be the chants and scattered oral narratives told by the minstrels and public entertainers. Often accompanied by music and dramatic، theatrical and ritual movements، these narratives were performed for the aristocrats and for the people and sometimes sur place underwent fundamental transformations. In this article first the views of the scholars regarding the oral chants and their narrators among different nations and the role of these poems in the formation of grand epic works were dealt with. Then evidence regarding the oral history of these narrations in ancient Iran and the social and artistic role of Ashkani minstrels who had the major part in the realization of this oral tradition has been presented. Finally، the tradition of recording these oral narratives reaching its peaks in the Sassanid era has been investigated. This created a trend whose continuation in the Islamic era in terms of translation of these works into Farsi and Arabic and their poetic recreation by the Iranian poets has produced the movement of the composition of Shahnameh in the Eastern Iran، and later on led to the formation of the rich Persian literature treasury.
Machine summary:
در اين جستار، ابتدا به نظريات پژوهشگران دربارۀ سرودهاي شفاهي و راويان آنهـا در ميان ملل مختلف جهان و نقش اين اشعار در شکل گيري آثار حماسي بزرگ پرداخته شده ، سپس شواهدي دربارۀ پيشينۀ شـفاهي ايـن روايـت هـا در ايـران باسـتان و نقـش اجتماعي و هنري گوسان هاي پارتي که اصليترين سهم را در تحقق اين جريان عهده دار بودند، ارائه شده است .
در نهايت سـنت کتابـت ايـن روايـت هـاي شـفاهي کـه در عصـر ساساني اوج گرفته ، مورد بررسي قرار گرفته است ، جرياني که تداوم آن در عصر اسلامي، در قالب ترجمۀ اين آثار به عربي و فارسي و بازآفريني شاعرانۀ آنها توسط شاعران ايراني، نهضت شاهنامه سرايي در ايران خاوري و متعاقباً گنجينۀ غني ادبيات حماسي فارسي را تشکيل داده است .
مهم ترين تأثير هنر گوسان ها را در خلـق حماسـه از تاريخ ، در مورد شاهان اشـکاني مـيبينـيم ؛ ايـن شـاهان و شـاهزادگان دلاور پـارتي، در حماسۀ ايراني ظاهرًا هيچ بخشي را به خود اختصاص نداده اند- تا در سدۀ چهارم هجري، فردوسي از آنها چيزي به جز نام نشنيده باشد [٦]- امـا روايـت هـا و داسـتان هـاي آنهـا توسط سروده هاي همين گوسان هاي دوره گرد، با روايات حماسي و اسـاطيري کهـن در هم آميخته است و بسياري از آنها به عنـوان شخصـيت هـاي فرعـي، در کنـار قهرمانـان اساطيري عصر باستان قرار گرفته اند.
- Lyons, Malcolm Cameron: (1995) The Arabian Epic: Heroic and Oral Story-telling, Cambridge University Press.