Abstract:
تغییرات کاربری و پوشش اراضی تاثیر مستقیمی بر تغییر رژیم هیدرولوژیکی حوضه دارد. به عبارتی میتواند با افزایش سطوح زمینهای بایر و کاربریهای مشابه آن باعث سیلخیزی حوضه شده، با افزایش سطوح کاربری باغ و کاربریهای مشابه آن باعث مصرف و نفوذ بیشتر آب شود و بر کاهش دبی، نقش موثری داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغییرات بهوجود آمده در کاربری و پوشش اراضی حوضه آبریز سد علویان در بازه زمانی 2013-1987، بر روی سیلخیزی حوضه و دبی رواناب است و بدین منظور ابتدا با استفاده از نقشه گروه هیدرولوژیکی خاک که نشان از حساس بودن منطقه دارد و نقشه کاربری و پوشش اراضی مربوط به دورههای زمانی 1987، 2000 و 2013 شماره منحنی (CN) منطقه برای هر دوره زمانی به دست آوردیم و سپس با استفاده از این نقشهها، میزان نگهداشت خاک (S) را محاسبه کردیم و در نهایت میزان رواناب حاصل از شبیهسازی بارش 100 میلیمتری از طریق مدلSCS برآورد گردید که نتیجه حاکی از افزایش رواناب یا به عبارتی سیلخیز شدن حوضه بر اثر تغییر کاربری و پوشش اراضی است. با توجه به وجود رابطه بین بارش و دبی در بازههای زمانی تعیین شده، تغییر کاربری باغ به عنوان یکی از عوامل موثر در کاهش دبی مورد بررسی قرار گرفت و بعد از جداسازی جریان پایه و جریان حاصل از ذوب برف با استفاده از تصاویر ماهوارهای مودیس از دبی کل، بقیه دبی بهعنوان دبی حاصل از بارش در نظر گرفته شد. نتیجه حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که افزایش در مساحت کاربری باغ باعث کاهش رابطه بین بارش و دبی حاصل از آن در حوضه آبریز سد علویان شده است.
Machine summary:
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغییرات به وجود آمده در کاربری و پوشش اراضی حوضه آبریز سد علویان در بازه زمانی ٢٠١٣-١٩٨٧، برروی سیل خیزی حوضه و دبی رواناب است و بدین منظور ابتدا با استفاده از نقشه گروه هیدرولوژیکی خاک که نشان از حساس بودن منطقه دارد و نقشه کاربری و پوشش اراضی مربوط به دوره های زمانی ١٩٨٧، ٢٠٠٠و ٢٠١٣ شماره منحنی (CN) منطقه برای هر دوره زمانی به دست آوردیم و سپس با استفاده از این نقشه ها، میزان نگهداشت خاک (S)را محاسبه کردیم و در نهایت میزان رواناب حاصل از شبیه سازی بارش ١٠٠ میلی متری از طریق مدل SCS برآورد گردید که نتیجه حاکی از افزایش رواناب یا به عبارتی سیل خیز شدن حوضه بر اثر تغییر کاربری و پوشش اراضی است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (١)موقعیت جغرافیایی حوضه سد علویان و ایستگاههای مورد استفاده موادو ابزارهای مورد استفاده در تحقیق حاضر عبارت است از: تصاویر ماهواره ای لندست ٥و ٧(به ترتیب TM١ و ٢+ETM) و لندست ٨ ٣(TIRS &OLI ) به ترتیب مربوط به ١٦ جولای سال ١٩٨٧، ١٤ جولای سال ٢٠٠٠ ،١٠ جولای سال ٢٠١٣ و تصاویر مودیس سنجنده اکوا٤ مربوط به فصل بهار سال های ٢٠٠٠ و ٢٠١٢، همچنین داده های زمینی ایستگاه هیدرومتری تازه کند (داده های دبی ) و ایستگاه سینوپتیک مراغه (داده های بارش و دما) به صورت روزانه مربوط به فصل بهار، تابستان و ماه آبان در بازه زمانی تصاویر مودیس مورد استفاده ، نرم افزار ENVI٤٨ برای تصحیح تصاویر، همچنین طبقه بندی تصاویر لندست و استخراج مساحت برف موجود در منطقه ، نرم افزار Arc GIS برای مدل سازی و تشکیل پایگاه داده و دستگاه GPS برای برداشت مکانی نقاط تعلیمی.