Abstract:
قاعده «نفی سبیل »، به معنای نفی تشریعی هر گونه سلطه و استیلای کفار بر مسلمانان است . در این معنا مسلمانان دارای احترام و عزت نفس هستند که نباید تن به ذلت کفار و سلطه آنان دهند. البته صرف ارتباط با کفار منفی نیست ، بلکه هر رابطه ای که سبب سلطه پذیری و سلطه گری آنان گردد، ممنوع است . در معنای قاعده دو فرضیه عینی مطرح است : اول اینکه اگر این قاعده عملی شود، عزت مسلمین حفظ و موجبات پیشرفت و توسعه جوامع اسلامی فراهم می گردد. دوم اینکه ارتباط با کفار و سلطه پذیری آنها، سبب وابستگی علمی و فناوری به کشورهای توسعه یافته کفر می گردد که در نهایت ، عقب ماندگی ، تحجر و تهاجم فرهنگی را به ارمغان می آورد. این مقاله با هدف نظام سازی قواعد فقه در حکومت و تمدن اسلامی ، دریافته که این قاعده دو اصل اساسی را در جوامع اسلامی پیاده می کند: اول اتحاد کـه در میـان خـود مسـلمانان شـکل می گیرد و از عوامل موثر و مستقیم بر توسعه پایدار می باشد. دوم استقلال که این اصل در روابـط بین الملل مسلمین ، کاربرد دارد. این دو مولفه از عناصر بنیادین توسعه محسـوب مـی شـوند کـه دست یابی کشورهای اسلامی به توسعه در عصر حاضر، بدون این دو ممکن نیست .
Machine summary:
قواعد و احکام عمومی فقه از دو جنبة دخالت در امور داخلـی و خـارجی ، قابل نگرش هستند؛ از مهم ترین قواعد و احکام فقهی که در عرصه های مختلف روابـط داخلی و خارجی مسلمانان وجود دارد و سبب توسعه می گردد، قاعده نفی سبیل اسـت / که عملی کردن آن ، باعث پیشرفت و توسعه همه جانبـه مسـلمانان در جهـان مـی گـردد؛ همان طور که ترک آن باعث عقب ماندگی و وابستگی به غرب و کفار می شود.
ازایـن رو، نقش قاعده در تشکیل جامعه نمونه و ایده آل اسلامی ـ که عزت و سربلندی مؤمنان ، در آن اصل تلقی گردیده است ٢ ـ و در خودکفایی و استقلال کشور، بسـیار حیـاتی اسـت ؛ چنانکه حتمیت برتری آیین اسلام که پیامبر اکرم ٩ از آن خبر داده (همان ) نیز اشـعار بر این دارد که قوانین شریعت اسلام به گونه ای وضع شـده کـه همـواره سـبب برتـری مسلمانان است و امت اسلام برای کسب عزت و سربلندی ، راهی جز پیـروی کامـل از نظام اسلامی ندارد.
چنین به نظر می آید که قاعده نفـی سبیل با هدف جهان شمولی اسلام در تعارض است ؛ چراکه از یک سو بر اساس قاعـده نفی سبیل ، سلطه و استیلای کافران بر مسلمانان منتفـی اسـت ، ولـی لازمـه فراگیـری و شمولیت اسلام ، طرح روابط فرهنگی و در بعضـی مـوارد، سـلطه کشـورهای کفـر بـر کشورها و ملت های مسلمان است ؛ خصوصا هنگامی که بحث از فراگیـری علـم بـرای توسعه و پیشرفت به میان آید.
(
, 
, 
)
