Abstract:
«زکام » و «نزله » از جمله بیماری هایی است که در طب سنتی ایران مورد بحث قرار گرفته و به آن توجه ویژه ای شده است . ماده نزله از دماغ (مغز) به سمت پایین ریزش می کند و با ورود به اعضای مختلف بدن یا احتباس در دماغ می تواند سبب مشکلات متعددی در فرد مبتلا شود؛ در نتیجه در برخی منابع از نزله به عنوان «ام الامراض » یاد شده است . (١) در این مقاله ، برای آشنایی هرچه بیشتر با موضوع ، تعدادی ازمنابع معتبر طب سنتی ایران بررسی شده است ؛ نظرات حکیمان و طبیبان ارجمند روزگاران پیشین جمع آوری و مروری اجمالی بر برخی مفاهیم طب کلاسیک منطبق بر مبحث زکام و نزله در طب سنتی ایران صورت گرفته است . زکام و نزله در طب سنتی طیف وسیعی از مفاهیم را شامل می شود و نمی توان برای آن یک معادل دقیق در طب کلاسیک درنظر گرفت . به نظر می رسد مواردی چون سرماخوردگی (Common Cold)، رینیت ها (Rhinitis)، سینوزیت ها (Sinusitis)، ترشحات پشت حلقی (Post Nasal Drip) و عوارضشان ارتباطی تنگاتنگ با زکام و نزله دارند. امید است با تحقیقات مشترک پزشکان طب سنتی با پزشکان طب کلاسیک ، ابعاد مختلف این بیماری بیش از پیش روشن شود و راه های درمانی مناسب تر و موثرتری برای کمک به بیماران ارائه گردد.
Machine summary:
در ذکر علت زکام و نزله به این موضوع اشاره شده است : هر گاه رطوبت بسیار به سمت دماغ (مغز) بیاید اما دماغ (مغز) قادر به تجزیه و تحلیل مواد و استفاده از آن نباشد آن مواد به صورت زکام و نزله دفع می گردد.
«سید اسماعیل جرجانی » در کتاب «ذخیره خوارزمشاهی » چنین آورده است : «منشأ بروز زکام و نزله گدازش رطوبت های جمع شده در سر است که بخشی از آن نتیجه تجمع فضولات ناشی از عدم هضم مواد در دماغ است و نیز استعداد جسمانی بیمار نسبت به این مرض مثل ضعف یا برودت دماغ .
امتلای بدن و دماغ (مغز) از اخلاط چهارگانه صفرا، خون ، بلغم و سودا «سید محمدحسین عقیلی خراسانی » از دانشمندان متأخر در قرن دوازدهم هجری ، در کتاب «خلاصة الحکمة » اشاره به این نکته نموده است : «اکثر اوقات دو سبب از اسباب بیرونی و اندرونی جمع باشد تا زکام و نزله تولد کند.
(٢١) نتیجه با توجه به علایم و علل به وجود آورنده بیماری های ذکر شده در طب کلاسیک و نیز راه های درمانی موجود، به نظر می رسد سرماخوردگی (Common Cold)، رینیت ها (Rhinitis)، سینوزیت ها (Sinusitis)، ترشحات پشت حلقی Post Nasal (Drip) و عوارضشان با برخی نکات مبحث زکام و نزله در طب سنتی هم پوشانی دارند و می توان در درمان این بیماری ها از رهنمودهای طب سنتی در موضوع زکام و نزله استفاده نمود.