Abstract:
مهریه به عنوان یک الزام قانونی در نکاح، یکی از مسائلی است که تعیین تکلیف نوع و مقدار آن از سوی زوجین و خانوادههای آنها از اهمیت بسزایی برخوردار است در برخی از موارد مهریههای نامتعارفی از سوی زوجین تعیین میشود؛ که یکی از مصادیق آن، تعیین عضوی از اعضای بدن زوجبه عنوان مهریه است. سؤال اساسی که در این پژوهش قابل طرح است این است که وضعیت فقهی حقوقی تعیین عضوی از اعضای بدن به عنوان مهریه چیست؟ در این خصوص نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی آن را مطلقا باطل میدانند و برخی دیگر در موارد محدود آن را صحیح میدانند. مقاله حاضر با رویکرد فقهی حقوقی، در صدد اثبات این موضوع است که اگرچه به طور کلی تعیین اعضای بدن به عنوان مهریه صحیح نیست، ولی در مواردی که فایدهای عقلایی بر آن مترتب باشد، مثلا در مواردی که زوجه از مشکل کلیوی برخوردار بوده و نیازمند به پیوند کلیه است و جدا کردن آن عضو ضرر غیر متعارفی را برای زوج به دنبال نداشته باشد، قرارداد مذکور صحیح و معتبر است. در غیر این صورت مهریه مذکور به علت حرمت اضرار به نفس و عدم قابلیت تسلیم و نامشروع بودن باطل و بلااثر خواهد بود.
Machine summary:
صرف نظر از تعیین مهریه های نجومی ، که با توجه به عدم تعیین حداکثر مقدار آن از سوی مقنن ، تردیدی در صحت آن وجود ندارد، بعضا با موارد غیرمتعارفی مواجه می شویم که یکی از آنها تعیین عضوی از اعضای بدن زوج ، به عنوان مهریه است که به انگیزه های مختلف مانند چشم و هم چشمی ، متفاوت بودن ، تضمین زندگی مشترک انجام می شود، به عنوان مثال ، در موردی که ازدواج بین دختر و پسری ایرانی در دوبی صورت گرفته و زوج از توانایی مالی بالایی برخوردار بود و مهریه زوجه پنج هزار سکه طلا تعیین شده بود، زوجه با این استدلال که با توجه به اختلاف طبقاتی و علاقه شدید به همسرم و اختلافاتی که با مادر شوهرم داشتم ، به این علت که می دانستم هر مهریه ای با هر مقدار و هر مبلغی تعیین کنم ، خانواده زوج از عهده آن بر می آید، به خاطر جلوگیری از پاشیده شدن زندگی ام چشمان شوهرم را مهریه خود تعیین کردم سؤالی که صرف نظر از چیستی در چنین مهریه هایی قابل طرح است ، وضعیت فقهی حقوقی چنین مهریه هایی است ؟ به نظر می رسد پاسخ به سؤال فوق مستلزم بررسی شرایط مهریه از جمله مالیت و داشتن منفعت عقلایی است ؛ چنانچه اعضای بدن مالیت داشته باشد و متضمن منفعت عقلایی مشروع باشد، تعیین آن به عنوان مهریه بلااشکال است ، در غیر این صورت ، مهریه مذکور باطل و بلااثر است .