Abstract:
منطق ارسطو در دوران جدید با مخالفتهای بسیاری مواجه بوده است و برخی نیز بر آن بودند که با وجود نظریة مجموعهها و منطق محمولات، دیگر نیازی به منطق ارسطو نیست. اما گسترة تحقیقاتی که منطقدانان غربی در چند دهة اخیر در زمینة منطق ارسطو به عمل آوردهاند، نشان میدهد که این منطق هنوز هم زنده و قابل اعتنا است. در میان مطالعات انجام گرفته دربارة منطق ارسطو، دو رویکرد را میتوان از یکدیگر متمایز ساخت. در یک رویکرد، قیاس ارسطویی به عنوان یک دستگاه استنتاج طبیعی (Natural deduction system) صورتبندی میشود. کرکران (John Corcoran) و اسمیلی (Timothy Smiley) از این رویکرد دفاع میکنند. در رویکرد دوم، نظریة قیاس ارسطو با نگرش اصل موضوعی (Axiomatic system) سامان مییابد. چهرة برجستة این رویکرد منطقدان مشهور لهستانی، لوکاسیهویچ (Jan Lukasiewicz) است. در این مقاله به معرفی دستگاه اصل موضوعی منطق ارسطو از نگاه لوکاسیهویچ پرداخته شده است.
Machine summary:
از نقطه نظر منطقي ، بين [١] و [٢] تفاوتهـاي اساسـي وجـود دارد (١,٢ ,١٩٥٧ ,Lukasiewicz) که مي توان تفاوت ها را اينگونه برشمرد: ١ـ در مقدمات قياس ارسطو از گزاره هاي شخصي استفاده نشده است و اصولا ارسطو در بنيان منطق خويش به حـدود جزيـي (Singular terms) و نيـز حـدود تهـي ( Empty terms) توجهي نداشته است (٤ ,١٩٥٧,Ibid) او در فصل هاي اول تحليلات اولـي کـه بـه بررسي نظريۀ قياس اختصاص دارد، تنها حدود کلي (Universal Terms) را ذکر مي کند.
(Abc Iba) Iac (Datisi) در برهان هاي دستگاه قياس ارسطويي عـلاوه بـر اصـول موضـوع مـذکور قواعـدي از منطق گزاره ها نيز لازم است به نحو اصل موضوع پذيرفته شود، اين قوانين عبارتند از: ساده سازي (Law of simplification) p (q p) I قياس شرطي II (p q) [(q r) (p r)] (Law of hypothetical syllogism) قاعده جابه جايي (Law of commutation) [p r()q ] [q r()p ]III قانون دونس اسکاتس IV p (p q) (Law of Duns Scotus) قانون کلاويوس (Law of Clavius) (p p) p V قاعده عکس نقيض VI (p q) (q p) (Law of transposition) قاعده صدور (Law of exportation) VII [(p q) r] [p (q r)] VIII p {[(p q) r] (q r)} IX (s p) {[(p q) r] [(s q) r]} X [(p q) r] {(s q) [(p s) r]} XI (r s) {[(p q) r] [(q p) s]} XII [(p q) r] [(p r) q] XIII [(p q) r] [(r q) p] XIV [(p q) r] [(p r) q] برنهاد VIII صورت ديگري از قاعده صدور است و برنهادهاي IX تـا XI صـورت هـاي مرکب قياس شرطي اند و برنهادهاي XII تا XIV نيز صورت هاي مرکب از قـانون عکـس نقيض است (٩٠-٧٩ ,Ibid).