Abstract:
ابن عربی _ از جمله عالمان و عرفای بنام اهل سنت _ در باب 366 از ابواب کتاب معروف خود _ الفتوحات المکیه _ از امام مهدی(عج) و وزرای ایشان سخن گفته است. وی ابتدا به ضرورت وجود وزیر برای حضرت اشاره می کند و در ادامه، به بحث درباره تعداد و ویژگی های آن ها می پردازد. او در پایان مباحث خود، تاکید می کند وزرای امام مهدی(عج) نه نفر هستند که ناگزیر باید نه ویژگی داشته باشند. اینها خلاصه مجموعه ادعاهای ابن عربی در باب وزرای امام مهدی(عج) است که گاه مستند به احادیث ضعیف و گاه مستند به کشف و شهود اوست.در این نوشتار سعی شده با روش توصیفی _ تحلیلی، افزون بر طرح آرای ابن عربی در مسئله وزیران امام مهدی (عج) به نقد آرای وی در این باب بپردازیم و روایاتی از شیعه و اهل سنت در این باره را بازگو نماییم.
Machine summary:
"ضرورت وجود وزیر برای امام از منظر ابنعربی ابنعربی ضمن ابیاتی به ضرورت وجود وزیر برای امام مهدی( اشاره میکند: ان الامام الی الوزیر فقیر و علیهما فلک الوجود یدور و الملک ان لم تستقم بوجود هذین فسوف یبور الا الاله الحق فهو منزه ما عنده فیما یرید وزیر جل الاله الحق فی ملکوته عن ان یراه الخلق و هو فقیر (ابنعربی، بیتا: ج3، 327) ابنعربی در جایی دیگر نیز به نوعی بر این ضرورت تأکید میکند: له رجال الهیون یقیمون دعوته و ینصرونه هم الوزراء له یحملون اثقال المملکة و یعینونه علی ما قلده الله؛ (همو) [امام مهدی(] مردانی الهی خواهد داشت که اقامه دعوتش کرده و او را یاری کنند.
5. ابنعربی در دو جای دیگر احتمال یک نفر بودن وزیر امام مهدی( را نفی نمیکند که این با حصر شمار ایشان بین پنج تا نه منافات دارد: الف) وزرای امام مهدی( اگر بیش از یک نفر باشند، بیش از نه نفر نخواهند بود؛ چرا که در باب مدت اقامت مهدی( تردید رسول خدا( به پنج یا هفت یا نه منتهی شد 1 (ابنعربی، بیتا: ج3، 331).
اینجا ممکن است سؤالی در ذهن خواننده ایجاد شود که لازم است به آن پاسخی درخور داده شود؛ چرا ابنعربی این ویژگیها را منحصر در نه دانست و از کجا به ماهیت و مصادیق آنها پی برد؟ به نظر میرسد از آنجا که او وزرای حضرت را نه نفر دانست که امام مهدی( با هر وزیری یک سال خواهد بود و هر سال ویژگیهای خاص خود را خواهد داشت، قائل به وجود نه ویژگی برای ایشان شده است.
او میگوید: و هم من الاعاجم ما فیهم عربی لکن لا یتکلمون الا بالعربیة (همو: 328) شاید بتوان از کلام علامه مجلسی( برداشت کرد که روایت امیر المؤمنین( درباره یاران امام مهدی( آنجا که ایشان را عجم میخواند، اشاره به وزیران عجمی باشد که ابنعربی مدعی آن است."