Abstract:
اهداف: ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین به عنوان هسته مطالعات آمایش سرزمین بوده که نقش به سزایی در برنامه ریزی منطقه ای دارد. انتخاب نوع و پراکنش کاربری اراضی بر اساس توان اکولوژیکی، از اهداف اصلی مدیریتی در کاهش اثرات بحران های طبیعی است.روش: پژوهش حاضر در آبخیز زیارت گرگان با وسعت 10286 هکتار در جنوب غرب شهرستان گرگان واقع در استان گلستان انجام شد. با توجه به اینکه امروزه آبخیز زیارت در اثر هجوم جوامع انسانی از لحاظ گردشگری و سکونت گاهی در شرایط بحرانی قرار گرفته، ضروری است که قبل از اجرای هرگونه برنامه توسعه ای، مطالعات ارزیابی توان محیطی انجام شود. در ارزیابی آبخیز زیارت از مدل سیستمی آمایش سرزمین ایران و ابزار سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد.یافته ها/ نتایج: نتایج نشان داد که 46/4 و 52/4 درصد از مساحت آبخیز زیارت گرگان به ترتیب در کلاس های تناسب یک و دو قرار دارند و سایر مناطق (76/91 درصد) به کلاس توان نامناسب تعلق دارد. براساس نتایج حاصله، مقدار کاپای کلی 3164/0 در طبقه کم و کاپای جزیی طبقه یک توسعه 2037/0 و طبقه دو 161/0 و در کلاس ضعیف قرار دارند.نتیجه گیری: طبق نتایج، کلاس های توسعه سکونت گاهی با قابلیت توان اکولوژیک منطقه منطبق نیستند. با کنترل طبقه یک و دو توسعه سکونت گاهی مشخص شد که مسیر توسعه موجود با جهت گیری پیشنهادی توسعه در این پژوهش منطبق نیست. رویکرد مورد استفاده در تحقیق می تواند مدیران و برنامه ریزان را در کاهش اثر خطرات طبیعی در مقیاس محلی و منطقه ای کمک کند.
Machine summary:
ارزیابی توان و انطباق توسعۀ کاربری سکونت گاه روستایی مدل سیستمی با کاربری موجود در آبخیز زیارت گرگان علی عبدالله زاده (کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، گرگان ، ایران ) aliabdollahzadeh66@gmail.
٢. پیشینۀ پژوهش در این راستا، منوری، شریعتی، دشتی و سبزقبایی (١٣٨٨) با ارزیابی توان محیط زیست آبخیز زاخرد برای توسعۀ شهری با استفاده از مدل مرسوم سیستمی آمایش سرزمین ایران به این نتیجه رسیدند که کل منطقه برای توسعۀ شهری نامناسب است ، ولی با حذف پارامتر ارتفاع ، آخرین اولویت مناسب ، (درجه ٢) است که بر این اساس ، ٨/٤٩ درصد از اراضی منطقه شهری موردمطالعه توان درجه ٢ را دارد و ٧١/٥١ درصد دیگر توان نامناسب دارد.
سپس با توجه به مدل اکولوژیک کاربری توسعۀ سکونت گاهی و با استفاده از لایه های اطلاعاتی (شکل ٢) مربوط به منطقه ، پایگاه اطلاعاتی و نقشۀ پارامترهای منطقۀ مورد مطالعه برای تحلیل منابع محیطی تهیه شد.
٢. توان اکولوژیکی کاربری توسعۀ سکونت گاهی آبخیز زیارت گرگان فرایند ارزیابی توان اکولوژیکی به کمک مدل سیستمی آمایش سرزمین ایران پس از تجزیه و تحلیل منابع اکولوژیکی پایدار و ناپایدار عرصۀ تحت مطالعه و تولید نقشۀ واحدهای زیست محیطی انجام شد.
در (شکل ٣) نقشۀ کلاس توان توسعۀ سکونت گاهی آبخیز زیارت گرگان بر اساس مدل سیستمی آمایش سرزمین ایران ارائه شده است .
Schetke, Haase & Kötter هدف ارزیابی توان توسعۀ سکونت گاهی و تعیین تطابق توسعۀ شرایط موجود در مقایسه با توان محیطی در آبخیز زیارت گرگان انجام شده است .