Abstract:
با توجه به اهمیت استقلال بانک مرکزی به عنوان یکی از راهکارهای نهادی کنترل تورم، هدف این پژوهش بررسی روند استقلال بانک مرکزی در ایران و شناخت عوامل موثر بر آن است. این پژوهش دارای دو رویکرد جدید نسبت به موضوع استقلال بانک مرکزی است؛ نخست اینکه استقلال بانک مرکزی به صورت پویا مورد بررسی قرار گرفته شده است، و دوم اینکه با استفاده از شاخص های متفاوت ابعاد گوناگون استقلال بانک مرکزی مورد بررسی قرار گرفته است. از اینرو برای بررسی شرایط حاکم بر بانک مرکزی و محاسبه درجه استقلال بانک مرکزی ایران از شاخص های معرفی شده توسط Grilli et al. (1991) ، Cukierman et al. (1992)، Mathew (2006) و Dumiter (2009) و قوانین پولی و بانکی مصوب سال های ۱۳۳۹ و ۱۳۵۱ و سایر قوانین تاثیرگذار بر استقلال بانک مرکزی نظیر قوانین توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در دوره زمانی ۱۳۳۹ تا ۱۳۹۱ استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که استقلال بانک مرکزی ایران در دوره مورد بررسی روند نزولی داشته است. همچنین نتایج حاکی از تاثیر قوانین توسعه ای به ویژه قوانین توسعه بعد از انقلاب اسلامی بر استقلال بانک مرکزی بوده است.
Machine summary:
al، (٢٠٠٦) Mathew و (٢٠٠٩) Dumiter و قوانين پولي و بانکي مصوب سال هاي ۱۳۳۹ و ۱۳۵۱ و ساير قوانين تأثيرگذار بر استقلال بانک مرکزي نظير قوانين توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي کشور در دوره زماني ۱۳۳۹ تا ۱۳۹۱ استفاده شده است .
در اين زمينه برداشت هاي متفاوتي در قبال پاسخگويي قانوني بانک مرکزي نسبت به ثبات سطح قيمت ها 1 Kydland & Prescott 2 Barro & Gordon 3 Alesina & Grilli 4 Alesina & Summers وجود دارد.
برخي ديگر از مطالعات بر اين عقيده اند که همراه با فروپاشي برتن وودز و تغيير سيستم ارزي و پولي در سطح جهاني ميزان استقلال بانک هاي مرکزي نيز دستخوش تغيير شده است از اينرو به نظر مي رسد مناسب باشد در کشورهاي در حال توسعه ، استقلال بانک مرکزي با صورت سري زماني مورد بررسي قرار گيرد.
نتايج اين پژوهش نشان مي دهد که ميان شاخص قانوني استقلال بانک مرکزي و تورم در کشورهاي مورد مطالعه ارتباط منفي و معناداري وجود دارد، جعفري صميمي (۲۰۰۱)، در مطالعه اي به بررسي ارتباط ميان استقلال بانک مرکزي و حق الضرب پول در نمونه اي شامل ۴۰ کشور منتخب در حال توسعه در سال هاي ۱۹۷۴ - ۱۹۹۰ پرداخته است .
با توجه به اينکه در برنامه هاي اول تا چهارم توسعه (۱۳۸۹-۱۳۶۸) براي متغيرهاي پولي اهداف کمي تعيين شده است ، با بررسي انتشارات بانک مرکزي در دوره مورد بررسي مشخص شد که بانک مرکزي از روند متغيرهاي اقتصادي به طور منظم گزارش ارائه مي کند، اين گزارش ها معمولا به صورت سالانه هستند و با مقداري تأخير منتشر مي شوند.