Abstract:
در ادبیات غنی و پر بار فارسی همواره آموزه های تربیتی و اخلاقی مورد توجه شاعران و نویسندگان و بزرگان علم و ادب بوده است. مثنوی «گلشن راز » شیخ محمود شبستری با وجود حجم کم، یکی از آثار ارزشمند و مشهور عرفانی است که در آن آموزه های روانشناسی و تربیتی همراه با شور و ذوق خاصی شرح و بیان گردیده است. هدف این مقاله که با رویکرد میان رشته ای اجرا شده است، بررسی دیدگاه های تربیتی شیخ محمود شبستری و دلالتهای آن بر آموزه های عرفانی با رویکرد روانشناسی تا به پرسش زیر پاسخ دهد: آیا بین آثار تربیتی شیخ محمود شبستری و شاخص های تربیتی ارتباط وجود دارد؟ روش تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله، توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای است .نتایج تحقیق نشان داد بین آموزه های تربیتی از نظر شبستری با آن چه که در مفاهیم روانشناسی و قرآنی وجاربت بشری آمده است سنخیت و هم خوانی وجود دارد و شبستری به عنوان آموزگار واقعی تعلیم و تربیت و آشنا به مبادی اسلامی و روانشناسی، توانسته است میان تفکرات و اندیشه های خود و آموزه های تربیتی رابطه معنا داری ایجاد نماید.
Machine summary:
"در علوم تربیتی امروز ، آز و حرص یکی از عوامل مهم در عقده ها و کینه های بشری است و این کینه ها وعقده ها هستند که انسان را از پیشرفت روحی بازمی دارند چرا که آرامش روحی وی را تحت الشعاع قرار می دهند : نگردد عــلم هرگز جمــــع با آز ملک خواهی سگ از خود دور انداز (ب589/ص389) علوم دین ز اخلاق فرشـــته است نباشد در دلی کو ســگ سرشته است (ب590/ص390) نه علم اســت آن که دارد میل دنیا که صورت دارد الا نیـــــــست معنی (ب588/ص389) 7-تذکر و عبرت شیخ محمود شبستری در گلشن راز خود موارد چندی را برای تذکر به سالک و خواننده می آورد تا وی از آنها عبرت بگیرد.
شبستری که در مثنوی گلشن راز به سوالات امیر حسین هروی پاسخ می دهند، نظر خود را در مورد اهمیت تزکیه نفس و مبارزه با هوی و هوس برای رسیدن به مقام قرب الهی در ادبیات متعددی بیان می کند: چه می گویـم حدیـــث عالم دل چو محبوسان به یک منزل نشسته تو را ای سرنشـــیب و پای در گل (ب179/ص124) به دست عجز پای خویــــش بسته (ب181/ص125) دلیران جهان آغشـــــته در خون برون آی از ســــــرای ام هانی تو سر پوشـــــیده تنها پای بیرون (ب183/همان) بگو مطــــــــلق حدیث من رآنی (ب197/ص137) مــــسافر آن بود کو بگذرد زود وجود تو همه خار است وخاشاک ز خود صـافی شود چون آتش از دود (ب313/ص205) برون انداز از خود جـــمله را پاک (ب398/ص292) 17-تزویر و ریا کاری « إن المنافقین هم الفاسقون » (توبه/69) پیروی از چنین افرادی جامعه را به ورطه نابودی می کشاند."