Abstract:
نگارش کتاب در موضوع ادبیّات تطبیقی از سال 1948 در ادبیّات عربی آغاز شد. بررسی جریانشناسانة این آثار نشان میدهد که این نگارشها فراز و نشیبهایی را تجربه کرده است. کتاب مدارس الأدب المقارن، دراسة منهجیة نوشتة سعید علّوش از کتابهای تأثیرگذار در تاریخ نگارشهای ادبیّات تطبیقی است. نویسنده پس از نگارش کتاب مکوّنات الأدب المقارن فی العالم العربی (1986) به دلیل اهمّیّت مطالب گفته شده در آن کتاب، مطالب آن را در کتاب دوّم خود قرار داد و در سال 1987 به چاپ رساند. این نوشتار با هدف تبیین مؤلّفههای جامعیّت صوری و ابعاد محتوایی و با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی به نقد و تحلیل کتاب پرداخته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این اثر، در زمان خود، کتاب تأثیرگذار و موفّقی بوده و افق تازهای به روی ادبیّات تطبیقی گشود. کتاب، پژوهشگران ادبیّات تطبیقی را با مبانی و چهارچوبهای نظری هر مکتب آشنا کرد و زمینة پژوهش جدید در ادبیّات تطبیقی را فراهم آورد. روش علّوش در این کتاب، تحلیلی - نقدی است و در پژوهش خود، پیرو مکتبی خاص نیست؛ امّا دو اشکال در کتاب بسیار روشن و واضح است: اوّل اینکه تمام کتاب، تکرار مطالب کتاب دیگر نویسنده است که یک سال پیش از این به چاپ رسیده است و دیگر اینکه، نویسنده بیشتر به بررسی نظریّة صاحبنظران هر مکتب میپردازد و به روش و چگونگی پژوهش هر مکتب و مؤلّفههای آن در پژوهش تطبیقی اشاره نکرده است.
Machine summary:
روش علوش در این کتاب ، تحلیلی - نقدی است و در پژوهش خود، پیرو مکتبی خاص نیست ؛ اا دو اشکال در کتاب بسیار روشن و واضح است : اول اینکه تمام کتاب ، تکرار مطالب کتاب دیگر نویسنده است که یک سال پیش از این به چاپ رسیده است و دیگر اینکه ، نویسنده بیشتر به بررسی نظریۀ صاحب نظران هر مکتب می پردازد و به روش و چگونگی پژوهش هر مکتب و مؤلفه های آن در پژوهش تطبیقی اشاره نکرده است .
منظور از مؤلفه های جامعیت صوری این است که آیا این کتاب پیشگفتار، مقدمه و فهرست مطالب دارد و از جدول ، تصویر، نمودار و نقشه استفاده شده است ؟ آیا اهداف هر فصل تبیین شده است ؟ آیا خلاصۀ فصل و جمع بندی کی و نتیجه گیری، تمرین و معرفی منابع بیشتر برای مطالعه دارد؟ آیا کتابشناسی، نمایۀ اعلام ، موضوع ، منابع ، آیات و روایات و اشعار دارد؟ در ابعاد محتوایی، این مباحث ، ملاک تحلیل قرار گرفته است : درون مایه و ساختار علمی کتاب ، نظم منطقی و انسجام مطالب در کل اثر و در درون هر فصل ، نوآوری اثر، روزآمدی اطلاعات و ارجاع به منابع معتبر علمی، رعایت امانت در ارجاع ها و بیطرفی در موضع گیری ها، معادل سازی اصطلاحات خارجی، میزان سازواری محتوای علمی اثر با مبانی و اصول دینی و اسلامی و میزان مطابقت اثر با سرفصل های مصوب وزارت علوم .