Abstract:
امروزه اهمیت تذکره های ادبی به ویژه آن دسته که برخوردار از اصالت و قـدمت و فوایـد فراادبـی باشـند، امـری آشکار و غیر قابل انکار است . تذکرٔه نفایس المآثر کهن ترین تذکرٔه ادبی فارسی است کـه در بـاب دورٔه تیموریـان ّهند نگاشته شده است . از این رو دربردارندٔه اطلاعات بسیار موثق از شعرای این دوره در ایران و هند و نیز تـاریخ هند دورٔه اکبرشاهی است . همچنین شواهد شعری بسیار مغتنم و ارزشمندی در این کتاب به ثبت رسیده که بر دیگر ارزش های این اثر افزوده است . کامی قزوینی ، نویسـندٔه آن ، از خانـدان برجسـته و عـالم سـادات حسـنی قزوین بوده که به سبب برخی مشکلات راهی هند شد و در سلک ادبا و مورخان دربار اکبرشاهی قرار گرفت . این اثر مورد بی توجهی و بی مهری هم روزگارانش واقع گشت تا آنجا که بـرای بسـیاری از تذکره نویسـان پـس از خـود ناشناخته ماند . در این میان البته معدود کسانی هم بودند که پنهان و آشکار از این اثر سود جستند؛ اما آن گونـه که سزاوار بوده ، وی و کتابش را ارج ننهادند . در ایـن مقالـه ضـمن معرفـی ایـن اثـر و وجـوه برجسـته آن بـه نقـد اطلاعات و مآخذش و نیز نویسندگانی که از وی متاثر بوده اند، خواهیم پرداخت .
Machine summary:
"تذکرٔە نفایس المآثر یکی از مهمترین این دست منابع است که نویسنده اش در ضـمن بیـان احوال و اشـعار سـرایندگان معاصـر و معاشـر خـود بـه جزئیـات تـاریخ و حـوادث روزگـار زنـدگی خویش و تیره و تبار ممـدوح ؛یعنـی اکبرشـاه تیمـوری ، کـه ایـن اثـر بـه نـام وی نگاشـته شـده ، پرداخته است ١.
اساس این تذکره مانند چند تذکرٔە مهـم فارسـی ایـن دوره در آغـاز بیاضـی ١ بـوده اسـت کـه نویسنده از آغاز جوانی به تهیۀ آن اقدام کرده بوده و این امر خود مایۀ اعتبـار شـواهد تـذکرٔە او در مقام یک تذکرٔە ادبی است .
گواه ما در این مدعا نخست آن اسـت کـه در هـیچ منبعـی بـه تقی شاه میر تذکره ای نسبت نداده اند و در ضمن غزلی هم که به عنوان شاهد اشعار تقی شاه میر آورده شده ، مطابق معمول همان غزلی است که کامی برای شاه میر در نفایس نقل کرده است ؛ بنابراین این گمان که ترجمۀ مذکور اصلا منسوب به تقی اوحدی باشد، باطل است .
منطقی تر می نماید که شباهت خط وی با متن را اتفـاقی دانسـت و از کتابـت اجزاء کتاب همان دست حاشیه های هم قلم او را منظور کرد و در واقع چنان فرض کرد کـه نسخۀ متن به قلم کس دیگری جز او در ۹۷۹ق بوده است و بعید نیست ، خود مؤلف بـوده باشد و ده سال بعد در زمان حیات نویسنده ، نظـام الـدین احمـد آن نسـخه را بـا نسـخه ای دیگر از نفایس که تحریر تازه تری از آن بوده ، مقایسـه کـرده و مطالـب جدیـد و صـحیح آن نسخه را بر آن افزوده است ."