Abstract:
گاهی بهرهگیری از مفاهیم سایر علوم میتواند در فهم مناسبات سیاسی و بینالمللی راهگشای پژوهشگران باشد. یکی از بهرههای مفهومی که در منظومه ژئوپلیتیک، کاربرد یافته است، مفهوم «کد» و «ژنوم» ژئوپلیتیکی است. ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه ژنتیک سیاست هر کشور است که رفتار کشورها را در عرصه داخلی و خارجی تحت تأثیر قرار میدهد. کشورها ژنومهای سایر بازیگران را بهعنوان کدهای ژئوپلیتیک درنظر میگیرند. تعامل یا تقابل کد/ ژنوم کشورها فضایی را ایجاد میکند که میتواند همسو یا مغایر با منافع ملی و منطقهای باشد. نگارندگان در این پژوهش تلاش میکنند که ضمن شناسایی مؤلفههای تأثیرگذار ژئوپلیتیکی عربستان سعودی، به این پرسش پاسخ دهند که «ابزارهای ژئوپلیتیکی چه تأثیری بر سیاست خارجی عربستان سعودی دارند»؟ بر این اساس، نویسندگان با تحلیل درونمایههای ژئوپلیتیک عربستان سعودی، کوشش کردهاند، در قالب تقابل کد/ ژنومهای این کشور با همسایگان در منطقه، بهویژه با ایران، پیامدهای این تقابل و تأثیر آن بر سیاست خارجی این کشور را تحلیل کنند.
Machine summary:
کد ژئوپلیتیک در هشت مورد با ژنوم ژئوپلیتیـک تفـاوت دارد: کـد ژئوپلیتیـک همـان ژنوم های ژئوپلیتیک موجود در کشور رقیب یا هدف اسـت ، و ژنـوم هـای ژئوپلیتیـک همـان واقعیت های جغرافیایی موجود در محـدوده مرزهـای سیاسـی کشـور خـودی هسـتند؛ کـد ژئوپلیتیک در حوزه مباحث مربـوط بـه ژئوپلیتیـک اسـت ، امـا ژنـوم ژئوپلیتیـک در حـوزه مطالعات مربوط به جغرافیای سیاسی است ؛ از برقراری ارتباط مؤثر بین ژنوم های خـودی بـا کدهای کشورهای رقیب ، یک سیاست خارجی مبتنیبـر واقعیـت و بـه دور از آرمـان پـردازی شکل می گیرد.
در اثر این گره خوردگی است که اهداف ملموس تری همچون تلاش بـرای بقـای نظـام سیاسی، تأمین خدمات ، ایجاد رفاه اقتصادی و تسهیل حاکمیت دولت ، دنبال مـی شـود، امـا اصلی ترین هدف این است که یک گره خوردگی دیگر نیز بین سیاست داخلـی و خـارجی بـر مبنای واقعیت های جغرافیایی شکل گیرد، زیرا شناسایی ژنـوم هـای ژئوپلیتیـک در افـزایش سهم سیاستمداران از عوامل جغرافیایی و تأثیرشان بر سیاسـت هـای آنهـا، اهمیـت بسـزایی دارد.
در دوران حاکمیت گفتمان ژئواکونومیـک ، اقتصاد نقشی پررنگ تر از هر زمان دیگری یافته و ژئوپلیتیک انرژی، فضاهای بدون انرژی یـا نیازمند انرژی،کنترل منابع تولید و مسیرهای انتقال انرژی و نیز فناوریها و ابزارهای تولیـد، فراوری و انتقال و حتی مصرف انرژی برای حفظ سـیادت جهـانی و منطقـه ای و بـه چـالش کشیدن رقبا در عرصه بین المللی، همگی دارای ابعاد مکانی، فضایی و یا جغرافیایی هستند و به همین سبب ، انرژی با توجه به این مباحث ، قرائت ویژه خود را از ژئوپلیتیک ارائه می دهد، یعنی آنجا که اقتصاد، انگیزه رقابت های قدرتی است ، ژئوپلیتیک جنبه ژئواکونومیک به خـود می گیرد.