Abstract:
مسئله قضاوت زن از جمله مسائل چالشی و مهمی است که در مراکز علمی مختلف درباره آن بحث و گفت وگو شده است . عاملی که سبب شد این موضوع با وجود تحقیقات زیادانجام شده روی آن ، دوباره بررسی شود، این بود که اولا همه ادله مستند مشهور در یک مقاله و به زبان فارسی جمع آوری شود و سپس دلایل مطرح شده در این زمینه جرح و تعدیل گردد.ادله این قول ، هفت نوع هستند که هر کدام از آنها به نوعی مشکل دارند به جز دلیل اصل اولی که ثابت میکند زن نمیتواند قاضی باشد و قاضی باید لزوما مرد باشد.
Machine summary:
نتیجه این بیان چنین میشود که چون ولایت و سلطنت مرد بر زن مختص محیط زناشویی است و به دیگر محیط ها سرایت نمیکند، پس استدلال به این آیه نمیتواند مانعی برای قضاوت زن باشد.
١٩٢ مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه دوره ٢، شماره ٣، پاییز ١٣٩٥، صفحات ١٨٩- ٢١١ موسوی اردبیلی نیز در استفاده از این آیه مناقشه دارد و در تبیین مراد آیه ، سه مرحله را مطرح میکند که در هر سه فرض ، آیه نمیتواند دلیلی بر منع قضاوت زن باشد:«یمکن أن یکون القوام بمعنی من یصلح و یحافظ (فقه القضاء، ج ١، ٩١) ...
(نظام القضاء ١: ٥٩) ایشان استفاده از آیه در مورد عدم جواز قضاوت زن را از جمله شبهات مصداقیه میداند؛ یعنی درست است که در بعضی موارد، مرد را برتری داده اند، اما اینکه قضاوت هم از این موارد باشد، به دلیل محکمی نیاز دارد که چنین دلیلی موجود نیست .
» (فقه القضاء ١: ٩٣ـ٩٢) در توضیح جنبه های مناقشه باید گفت : اول اینکه مخاطب آیه ، زنان پیغمبر هستند و به دلیل موقعیت خاصی که داشتند؛ یعنی به دلیل انتسابشان به نبی مکرم اسلام ، این دستور خاص برای آنها بیان شده است و برای جمیع زنان عمومیت ندارد.
نتیجه بیان استدلال کنندگان به این روایت چنین خلاصه میشود که روایات یا دال بر موضوعیت قید رجل هستند یا اینکه حکم آنها منصرف از زن است و نتیجه هر دو راه حل این میشود که زن نتواند قاضی باشد و مرد بودن برای تصدی قضا شرط است .