Abstract:
سياست گذاري و برنامه ريزي در ايران از آغاز دولت مدرن تاكنون به پيروي از پارادايم هاي فكري و الگوهاي نظري متفكران غربي صورت گرفته است. اين در حالي است كه برنامه هاي توسعه در بستر اجتماعي، اقصادي و سياسي جوامع مختلف تكوين يافته اند و «روش شناسي و تئوري حاكم بر نظام اجتماعي» را رعايت كرده اند. بنابراين برنامه هاي توسعه در هر كشوري با مباني فكري، معرفتي و اخلاقي آن كشور سازگاري دارند. با توجه به اينكه سي و هشت سال از پيروزي انقلاب اسلامي ايران مي گذرد، متوليان توسعه در ايران نه تنها موفق به طراحي الگوي توسعه بر اساس مباني بومي كشور نشده اند بلكه در انتخاب الگوي «توسعه بديلِ» تعديل ساختاري با مشكل روبرو بوده اند. با توجه به اينكه بيشتر نظريه هاي توسعه به اصل «گسترش دامنه انتخاب افراد» باور داشته و از اين منظر به طراحي «زندگي خوب» براي افراد و جوامع اقدام مي كنند، بنابراين تمامي الگوهاي توسعه ابتناي ويژه اي به «نسبت اخلاق و سياست» در نظريه هاي خود دارند. اين مقاله با بهره گيري از روش «تركيبي» ضمن تبيين نظري نسبت مذكور در نظريه هاي توسعه، مولفه هاي آن را نيز در برنامه هاي توسعه بعد از انقلاب اسلامي ارزيابي مي كند و به تنگناهاي نظري برنامه هاي توسعه در ارتباط با نسبت اخلاق و سياست مي پردازد. تنگناهايي كه از يك سو به دليل ناتواني سياست گذاران برنامه هاي توسعه در «خوانش اخلاقي» از الگوي تعديل ساختاري و از سوي ديگر به دليل ناسازگاري الگوي مذكور با زمينه معرفتي و تاريخي ايران، ايجاد شده است.
Machine summary:
این مقاله با بهرهگیری از روش «ترکیبی» ضمن تبیین نظری نسبت مذکور در نظریه های توسعه ، مؤلفه های آن را نیز در برنامه های توســـعه بعد از انقلاب اســـلامی ارزیابی میکند و به تنگناهای نظری برنامه های توســـعه در ارتباط با نســبت اخلاق و ســیاســت میپردازد.
به بیان دیگر، مبانی نظری الگویی که «درآمد» را عامل تو سعه میداند و بر این ا ساس، به برنامه ریزی میپردازد با الگویی که «سرمایه انسانی» را مؤلفه محوری توسعه میداند، اهداف و سیاست های یکسانی در توسعه نداشته (رومر، ٢٠١٢: ١٠٠- ١٣٠) و هر یک در تبیین مفاهیم بنیادین نسبت اخلاق و سیاست بستر معرفتی خود را مورد توجه قرار میدهند (منوچهری، ١٣٧٤).
از این رو، پر سش مقاله حا ضر این ا ست که برنامه های تو سعه در جمهوری ا سلامی از چه الگویی پیروی میکنند و الگوی موجود در تبیین نسبت اخلاق و سیاست چه ملاحظاتی را به همراه دارد؟ در این راســتا در این تحقیق ســعی خواهد شــد تا ابتدا با اســتفاده از «روش اســنادی» چارچوبی را برای تبیین نظری نســبت اخلاق و ســیاســت در نظریه های توســعه ارائه شــود و سـپس ، شـواهدی را که در اهداف و سـیاسـت های برنامه های توسـعه بعد از انقلاب اسـت ، کشـف کرده و در نهایت ، در یک ارزیابی نهایی، مبانی نظری نسـبت اخلاق و سـیاسـت در نظریه های توسعه را با برنامه های توسعه دوره جمهوری اسلامی تحلیل و ارزیابی کند.