Abstract:
طی دهه های اخیر، توسعه به عنوان یکی از مهم ترین چالش های جهانی همواره توجه سیاست مداران و برنامه ریزان اقتصادی – اجتماعی را به خود جلب کرده است ؛ در راستای دستیابی به توسعه پایدار در عرصه های سکونتگاهی کشورها اعم از شهر و روستا، شناخت روند تحولات گذشته ، تحلیل وضع موجود و ترسیم فضای مطلوب آن ها ضروری است . به عبارت دیگر، شناخت توانمندیهای محیطی و میزان خدمات موجود در هر منطقه و درپی آن ، تعیین سطوح توسعه یافتگی این نواحی سکونتگاهی به ویژه روستاها، نخستین گام در فرایند برنامه ریزی و توسعه این مناطق جمعیتی به شمار میرود. پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل موثر در توسعه نواحی روستایی و بررسی تفاوت ها، تشابهات و طبقه بندی آنها از نظر میزان توسعه یافتگی پرداخته است . روش تحقیق از نوع روش توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری روستاهای استان فارس در سطح شهرستان ها و اطلاعات لازم به وسیله مطالعات اسنادی جمع آوری شده و با استفاده از روش تحلیل عاملی وضعیت ٢٩ شهرستان استان در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مطالعه شده و٥٠ شاخص به ٦ عامل خلاصه شده اند. سپس سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی با استفاده از ضریب ناموزون موریس به چهارگروه توسعه یافته ، درحال توسعه ، کمترتوسعه یافته و محروم تقسیم شدند و با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی توزیع آنها نمایش داده شده است . نتایج تحقیق نشان میدهد که بین نواحی روستایی استان فارس تفاوت ها و اختلافات شدیدی وجود دارد که در این بین نواحی روستایی شهرستان شیراز (٥٠,٥٧درصد)، مرودشت (٥٠,٢٢درصد)، داراب (٤٩,٠٤درصد)، استهبان (٤٦,٣٥ درصد) و کازرون (٤٥,٥٩درصد)، در بالاترین سطح به عنوان گروه توسعه یافته و در پایین ترین سطح نواحی روستایی شهرستان های کوار، مهر، سروستان ، خنج و گراش (١٨,٤٦ درصد) به عنوان گروه محروم قرار داشت .
Machine summary:
"سنجش میزان توسعه یافتگی و عوامل مؤثر برآن در نواحی روستایی استان فارس با استفاده از تحلیل عاملی و ضریب ناموزون موریس مرتضی نعمتی: استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران سیامک طهماسبی: کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران معصومه قرقانی ١: کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران دریافت : ١٣٩٣/١١/٢٢ صص ٥٨-٤٥ پذیرش : ١٣٩٤/٤/٢٠ چکیده طی دهه های اخیر، توسعه به عنوان یکی از مهم ترین چالش های جهانی همواره توجه سیاست مداران و برنامه ریزان اقتصادی – اجتماعی را به خود جلب کرده است ؛ در راستای دستیابی به توسعۀ پایدار در عرصه های سکونتگاهی کشورها اعم از شهر و روستا، شناخت روند تحولات گذشته ، تحلیل وضع موجود و ترسیم فضای مطلوب آن ها ضروری است .
اطلاعات مورد نیاز از سالنامه آماری سال ١٣٩٠-١٣٩١ و سایت جهاد کشاورزی استان فارس جمع آوری و شاخص سازی شده و در محیط SPSS و با استفاده از تحلیل عاملی، عوامل مؤثر درسطح بندی توسعه نواحی روستایی خلاصه شده و سپس نواحی روستایی با استفاده از ضریب ناموزون موریس گروه بندی گردیده اند و تجانس و تفاوت بین گروه ها مورد بررسی قرار گرفته و برای نمایش توزیع آنها در محیط Arc GIS و سپس راهکارهایی حل مشکلات توسعه نیافتگی آن ارائه شده است ."