Abstract:
مراکز تجاری نوین مجتمع هایی متشکل از صدها مغازه و واحدهای تجاری- خدماتی در سطح نواحی شهری است . مکان یابی نادرست این مراکز و عدم توجه به نقش آن در ارائه خدمات به شهروندان از معضلات مشترک بسیاری از شهرهاست . شهر شیراز به دلیل گسیختگی ساختار فضایی شهر با نارسایی و کمبود مراکز تجاری نوین در مناطق شهری مواجه است . هدف پژوهش ارزیابی توزیع فضایی مراکز تجاری نوین شهری و مکان یابی بهینه آن ها در شهر شیراز است . پژوهش حاضر بر مبنای هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی – تحلیلی انجام یافته است . متغیرهای پژوهش شعاع پوششی، تراکم جمعیت ، شبکه معابر و کاربری اراضی سازگار و ناسازگار است . معیارها و زیر معیارها، بر اساس وزن دهی انجام شده در مدل AHP ، باهم تلفیق گشته و با استفاده از GIS روش Index overlay نقشه نهایی مراکز تجاری نوین مشخص گردید. در این پژوهش شاخص شعاع پوششی با وزن نرمال ٢/١٦ بیش ترین تاثیر و شبکه معابر با ٠/٥ کمترین تاثیر را داشته است . نتایج یافته ها نشان میدهد که مراکز تجاری نوین موجود شیراز جهت خدمات رسانی به تمام شهروندان کافی نبوده و بیش از نیمی از محدوده شهر، خارج از شعاع پوشش استاندارد مراکز تجاری نوین هستند و نیازمند مراکز جدید میباشند، تا کل فضای شهر تحت پوشش مراکز موجود و پیشنهادی قرار گیرد در این پژوهش مکان بهینه کاربریهای مورد نظر از مناسب ترین تا نامناسب در نقشه شهر شیراز با استفاده از معیارهای معرفی شده در نقشه جانمایی شده است . عمده ترین مکان های مناسب به ترتیب در مناطق ٧، ٣، ٢ و ٥ جهت احداث مراکز تجاری نوین هستند.
Machine summary:
"امروزه در بحث برنامه ریزی کاربری زمین ، مشخص کردن نوع مصرف زمین ، سازمان دهی فضایی شهر، تعیین ساخت ها و چگونگی انطباق آن ها با یکدیگر و سیستم های شهری مورد نظر است (٢٥ ,١٩٩٩,Zeyari) افزایش جمعیت شهرهای ایران ، به خصوص شهرهای بزرگ موجب افزایش تقاضا برای خدمات و کالاهای عمومی شده و رشد شتابان شهرنشینی و رشد بیرویه نواحی شهری، موجب به هم خوردن نظام توزیع خدماتی است که در اکثر شهرهای کشور و گسیختگی ساختار فضایی و کالبدی شهرها شده است ، به نحویکه در شهرهای بزرگ و متوسط کشور بیشتر کالاهای اساسی مورد نیاز روزانه مردم بدون توجه به سکونت آن ها در مراکز تجاری شهر یافت میشود که این ناشی از مکان یابی نادرست مراکز تجاری و خدماتی است و باعث افزایش ترافیک در مرکز شهر، اختصاص زمان بیشتر برای خرید این نوع کالاها، عدم کارایی تجاریهای موجود، به هم خوردن نظام سلسله مراتبی مراکز تجاری در شهر و استفاده نادرست از فضاهای شهری شده و در کل با شاخص های توسعه پایدار شهری ناسازگار است (١٣ ,٢٠٠٩,Rhimeun).
در این پژوهش پس از آنکه معیارهای مکان گزینی مراکز تجاری نوین (شعاع پوششی، جمعیت و تراکم آن ، نزدیکی به شبکه معابر (دسترسیها) و کاربری اراضی (همسایگیهای سازگار و همسایگیهای ناسازگار) مشخص گردیدند، در مراحل بعدی در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، محاسبه وزن (ضریب اهمیت ) معیارها و زیر معیارها و محاسبه امتیاز نهایی گزینه ها بررسی و سازگاری منطقی قضاوت ها انجام گرفت و لایه ها بر اساس وزن های مربوط به خود تلفیق گشته و با روش Index overlay نقشه نهایی مراکز تجاری نوین مشخص گردید."