Abstract:
مطابق قول مشهور فقيهان و به تبع آن، ماده 1082 قانون مدنى، مهريه به مجرد عقد نكاح به
ملكيت زوجه در مي آيد؛ لكن مالكيت زوجه بر نصف آن، متزلزل است و با تحقق عواملي،
استقرار مي يابد. فقهيان اتفاق نظر دارند که مهريه با نزديكي و نيز با ارتداد فطري زوج در
ملكيت زوجه مستقر مي گردد؛ لكن در فوت زوج و زوجه اين اتفاق نظر وجود ندارد. پس اين
سؤال مطرح مي شود که آيا فوت زوجين هم از عوامل استقرار مهريه است؟ مقاله حاضر،
ديدگاه هاي فقيهان را در اين زمينه بيان کرده، مورد ارزيابي قرار مي دهد و در پايان با توجه
به روايات صحيح و موثقي که به حد استفاضه رسيده اند، قول تنصيف مهريه با موت زوجين
قبل از نزديكي را بر ساير نظرات برمي گزيند.
Machine summary:
پس این سؤال مطرح میشود که آیا فوت زوجین هم از عوامل استقرار مهریه است ؟ مقاله حاضر، دیدگاه های فقیهان را در این زمینه بیان کرده ، مورد ارزیابی قرار میدهد و در پایان با توجه به روایات صحیح و موثقی که به حد استفاضه رسیده اند، قول تنصیف مهریه با موت زوجین قبل از نزدیکی را بر سایر نظرات برمیگزیند.
زمان تملیک مهریه بعد از تبیین مفهوم مهریه و انواع آن این سؤال مطرح میشود که آیا مهریه با انعقاد عقد نکاح ، به ملکیت زوجه درمیآید یا رابطه زناشویی سبب تحقق مالکیت مهریه برای زوجه میگردد؟ در این مسأله ، میان فقیهان اختلاف نظر وجود دارد و دو دیدگاه مطرح میشود: ١ـ دیدگاه اول این دیدگاه بر این باور است که به صرف انعقاد نکاح ، زن مالک مهریه میشود(حلی، ١٤١٣هـ، ج ٣، ص ٨٢؛ عاملی، ١٤١٠هـ، ج ٥، ص ٣٥٣؛ نجفی، ١٤٠٤هـ، ج ٣١، ص ١٠٧؛ کاشف الغطاء، ١٤٢٢هـ، ص ٢٣٢؛ انصاری، ١٤١٥هـ، ص ٢٧٧).
٣ـ اخبار دلالت بر این دارند که نماءات مهریه ، ما بین عقد و نزدیکی برای زوجه است (حسینی روحانی، ١٤١٢هـ، ج ٢٢، ص ١ـ٨)؛ همانند موثقه عبید ابن زراره که میگوید به امام صادق گفتم :«رجل تزوج امرأة علی مائۀ شاة ثم ساق إلیها الغنم ثم طلقها قبل أن یدخل بها و قد ولدت / الغنم »؛ امام در پاسخ فرمود: «إن کانت الغنم حملت عنده رجع بنصفها و نصف أولادها و إن لم یکن / الحمل عنده رجع بنصفها و لم یرجع من الأولاد بشیء»(عاملی، ١٤٠٩هـ، ج ٢١، ص ٢٩٣).