Abstract:
علت وجودی یکی از مهمترین مفاهیم جغرافیای سیاسی است. سابقه این مفهوم به دیدگاههای «فردریک راتزل» بر میگردد. هر چند در مورد علت وجودی دولت ـ ملتهای اروپایی کارهای گستردهای صورت گرفته است ولی در مورد ایران تا زمان حاضر کار چندانی انجام نشده است.
در این پژوهش با استفاده از مفهوم علت وجودی تلاش شده است تا ریشه پیدایش، استقرار و تداوم دولت و ملت ایران در طول تاریخ ـ که به ایجاد دولت ـ ملت ایران در قرون جدید منجر شد ـ بررسی شود.
پاسخ به پرسش علت وجودی دولت ـ ملت مدرن ایران که یادگار و بازمانده ایران کهن است، موضوع اصلی این پژوهش است.
Machine summary:
"در این پژوهش با استفاده از مفهوم علت وجودی تلاش شده است تـا ریـشه پیـدایش ، اسـتقرار و تداوم دولت و ملت ایران در طول تاریخ ـ که به ایجاد دولت ـ ملت ایران در قـرون جدیـد منجـر شـد ـ بررسی شود.
این پژوهش ضمن احترام به دیدگاههای فوق در صدد است تا نشان دهـد کـه راز و رمـز استمرار و پایداری ایران در طول تـاریخ ، تأکیـد بـر مفهـوم ایـران زمـین بـود کـه در عـصر ساسانی نضج گرفت ؛ سپس بعد از سقوط این سلسله به خاطره جمعی ملت ایران رفت و نقش حلقه اشتراک را برای همه ساکنان ایران از هر قوم ، نژاد و مذهب ایفا کرد.
دارای دولت – ملت نبود و این مفهوم جدید، تنها در انقلاب مشروطیت در کشور پدید آمد؛ اما بدون شک می توان گفت که دولت ـ ملت ایران در عصر مشروطه (در تداوم تاریخی ملت و دولت کهن ایرانی ) تشکیل شد و علت وجودی آن تاریخی و با مفهوم ایران زمین عجین بود.
با توجه به دیدگاه اندرسون می توان گفت : بعد از سقوط ساسانیان و در غیاب یک دولت ایرانی مشخص و واقعی ، جامعه نمادین ملت در پرتو مفهوم ایران زمین تشکیل شد.
این رویداد سبب شد تا بار دیگر ایران زمین و مفهوم جدید آن به خاطره جمعی ایرانیان برود و در لوای جامعه نمادین ، همچنان میان ملت پراکنده ایران انسجام برقرار کند.
با بررسی موارد کاربرد ایران زمین در منابع عصر قاجار می توان نتیجه گرفت که این مفهوم همچنان محور انسجام مردم ایران و نماد جامعه مجازی است ."