Abstract:
زبانشناسیِ شناختی، زاویة دید را بخشی از فرایند تولید معنا و عاملی در تعبیرهای متفاوت از یک موضوع واحد میداند. نگاه از هر زاویة دیدی شناخت و درکی از همان دیدگاه به بیننده میدهد و بنابر دستور شناختی، این موضوع در دستور زبان نیز نمودار میشود. با توجه به نقدها و داوریهای متفاوت، متناقض و اغلب مغایر با آمار مربوط به اشعارِ سهراب سپهری، بهنظر میرسد زاویة دیدی که او در اشعار خود بهکار برده است و طی آن، بهگفتة خود وی، میخواسته آدمی را به «ادراک شیء» -و نه به ادراک فرد از شیء- برساند، شناخته نشده است. هدف این مقاله، معرفی زاویة دید موردنظر شاعر و ارائة مدلی از فرایندهای چندمرحلهایِ شکلگیریِ ساختار زبانیِ شعرِ اوست. طی این مطالعه که بهروش کتابخانهای انجام یافته و توصیفی-تحلیلی است، مشخصمیشود که سهراب سپهری، با جابهجاییِ زاویة دید از چشماندازِ پایگاه به پویه، و با پیشنماسازی از آن شیء، خواننده را در جایگاه سوژه/ شی، قرار میدهد تا با القای وضعیت آن، خواننده (بهتعبیر خود شاعر) به ادراک شیء دست یابد.
Machine summary:
"طی این مطالعه که به روش کتابخانه ای انجام یافته و توصیفی -تحلیلی است ، مشخص می شودکه سهراب سپهری ، با جابه جایی زاویۀ دید از چشم انداز پایگاه به پویه ، و با پیش نماسازی از آن شی ء، خواننده را در جایگاه سوژه /شی ، قرارمی دهد تا با القای وضعیت آن ، خواننده (به تعبیر خود شاعر)به ادراک شی ء دست یابد.
اینک با توجه به آنچه گفته شد، با فرایندی چندمرحله ای در شکل گیری ساختار شعر سهراب روبه رو هستیم که در نمودار شمارة ١ مدلی ساده از فرایند پیچیدة آن دیده می شود و ترتیب آن از این قرار است :فردی که در پایگاه قرار دارد، سوژه /شی ء (پویه )را باخود (نفس فرد)قیاس می کند.
در این شیوه ، با جابه جایی پایگاه و پویه که به تغییر زاویۀ دید می انجامد، پایۀ قیاس از فرد به سوژه منتقل می شود و فرد در پایگاه جدید، موقعیت خود سوژه را ـجدا از «صور پیشینی خود»دربارة سوژهـتجربه می کند و از آن دیدگاه به شناسایی جهان سوژه /شی ء که در جایگاه پویه است ، دست می یابد.
این مقاله برای نقد و بررسی آثار نوشتاری (شعر و نثر)سهراب سپهری و نیز برای داوری دربارة نگرش ، گرایش فکری ، مکتب ادبی و شخصیت او، زاویۀ دیدی را که خود وی نشان داده است پیشنهادمی کند زیرا به چشم نگارندة مقاله ، بخشی از ناهمگونی های بسیار دربارة یک مطلب یگانه ، در پیوند با همین موضوع می آید."