Abstract:
در این پژوهش، آثار تجارت خارجی بر امنیت زیستمحیطی ایران بهویژه در موضوع انتشار دیاکسید کربن مورد بررسی قرار میگیرد. سؤال مقاله این است که آثار مستقیم و غیرمستقیم تجارت بر انتشار دیاکسید کربن در ایران طی سالهای 1390-1357 چگونه است. برای دستیابی به پاسخ، دادههای موجود در دستگاه معادلات به روش حداقل مربعات سه مرحلهای برآورد میشوند. اثر مستقیم تجارت در بخش صادرات مثبت بوده و انتشار دیاکسید کربن را افزایش داده است. همچنین، اثر غیرمستقیم تجارت که از کانال درآمد صورت میگیرد، مثبت بوده و افزایش تجارت ضمن افزایش درآمد، به تضعیف امنیت زیستمحیطی در ایران منجر شده است.
In this survey the implications of foreign trade on environmental security of Iran، specifically due to carbon dioxide emissions، is discussed. The main question of the paper is that how the foreign trade، directly or indirectly، has affected carbon dioxide emissions during 1979 until 2015. To answer the question، the available data are considered and discussed in three different phases. Based on the findings of the paper، the direct effect of the foreign trade has been positive for exports and has increased carbon dioxide omissions. Also، its indirect effect has been positive as it has increased revenues of the country. However، the foreign trade has caused environmental insecurity in Iran.
Machine summary:
اثـر مسـتقیم نمایانگر تأثیر مستقیم و بیواسطه آزادسازی تجارت بر محیط زیست و بالاخص انتشار گـاز دیاکسید کربن است ؛ یا به بیان دیگر، اثر مستقیم دربردارنده همان تغییرات زیسـت محیطـی ملموسی است که از طریق گسترش مقیاس اقتصادی و افزایش تخلیه بیش از حد منابع ناشی از گسترش تجارت ایجاد میگردد.
اما این اثر برای کشورهای توسعه یافته برعکس بوده و گسترش تجارت و درآمـد ناشـی از آن منجر به بهبود کیفیت محیط زیست و کاهش آلودگی میگردد.
به این ترتیب ، نتایج برآورد حاکی از آن است که طی سال های مذکور، گسترش تجارت آزاد ایران ، کاهش کیفیت محیط زیست آن را به دنبال داشته و این نتیجه با فرضیه های پناه گاه آلودگی و رقابت پایین نگر مطابقت دارد.
در این مطالعه ، تولید ناخالص داخلی سرانه و توان دوم آن جهت بررسی منحنی زیست محیطی کوزنتس برای ایران طی سال های ١٣٥٧ تا ١٣٩٠ وارد مدل شده است .
با توجه به مطالعاتی که در این زمینه انجـام گرفتـه ، مصـرف بـیرویـه انرژی به ویژه سوخت های فسیلی، برای تحقق اهداف رشد اقتصادی و نیز عدم کـارایی کـافی در مصرف آن سبب افزایش آلودگی محیط زیست میشود؛ به طوری که از عوامل مهم آلـودگی هوا، انتشار گاز دیاکسید کربن است که یکی از مهـم تـرین انـواع گـازهـای گلخانـه ای اسـت (٢٠٠٧ ,Alam and Ambreeen and Butt).
در نتایج به دست آمده از تخمین این مدل برای سال های مذکور در کشور، هم در اثر مستقیم و هم در اثر غیرمستقیم ، نسبت صادرات بر تولید ناخالص داخلی با انتشار دیاکسید کربن رابطـه مثبت داشته است .