Abstract:
قرن از آغاز فعاليت بانكداري اسلامي، شايد امروز زمان مناسبي
براي ارزيابي عملكرد اين نظام باشد. در مدل فعلي بانكداري اسلامي، براي حذف بهره ي
بانكي و دوري از شبهه ي شرعي ربا، ايده ي مشاركت در سود و زيان مطرح شده و براي
اجراي اين ايده، از دو عقد مدني مضاربه و مشاركت استفاده مي شود. اين تغيير و
تحولات كه در بي اعتنايي به كاركرد نظام اقتصادي و پولي مدرن و نقش بان ك ها در
اين نظام صورت گرفته، براي اين دو عقد مدنيِ متعلق به نظم اقتصادي قديم، وظيفه اي
در نظر گرفته كه تحمل آن از عهده ي توانايي ها و ظرفيت اين عقود خارج است. به باور
بسياري از طرف داران اقتصاد اسلامي، اين مدل نتوانسته در عمل موفق شود و اصول
مبنايي خود را به اجرا درآورد. در اين تحقيق تلاش مي كنيم علل اين ناكامي را با استفاده
از ادبيات تحليل اقتصادي حقوق جست وجو نماييم.
Machine summary:
"برای مثال با بررسی عملیات بانکی اعطای تسهیلات مشارکتی یعنی مضاربه و مشـارکت در بانـک هـای ایـران ، بـه سادگی درمی یابیم که در عمل و برخلاف اصول این دو عقد، بانک ها اقدام بـه تثبیـت قـرارداد و تضمین سود بازگشتی خود با نرخ ثابت مـی نماینـد، یعنـی عمـلا هـیچ مشـارکتی بـا گیرنـده ی تسهیلات ندارند.
مدل فعلی بانکـداری اسـلامی بـر مبنای فرض اساسی یکسان انگاری ربا و بهره ی بانکی شکل گرفته که خود مورد انتقاد بسـیاری از صاحب نظران اقتصادی است که از تفاوت مبنایی این دو سخن می گوینـد، بـه شـکلی کـه در حالی که اولی آشکارا ظالمانه بوده و باعث ایجاد فساد در اقتصـاد معیشـتی و ایسـتای جامعـه ی ماقبل مدرن می شده است ، بهره ی بانکی هزینه ی منطقی در اختیار داشتن منبع کمیابی بـه نـام سرمایه است که با گسترش روابط اقتصاد بازار رقابتی و نضج گرفتن نظام اعتباری جدیـد پدیـدار 2 شده و نقش کلیدی در تنظیم رابطه میان پس انداز و سرمایه گذاری به عهده دارد .
٥- ناکامی بانکداری بدون ربا در عمل در حالی که انتظار می رود بخش اعظم تأمین مالی اسلامی بـه دوش نظـام مشـارکت در سـود و زیان و روش های اجرای آن ، یعنی عقود مشارکت و مضاربه باشد، در عمل اما به بـاور منتقـدان ، بانک های اسلامی از این کار خودداری می کنند.
3. Hasan, Zubair (2002), "Mudaraba as A Mode of Finance in Islamic Banking: Theory: Practice and Problems", MPRA Paper No. 2951: Osted 07, November 2007, p."