Abstract:
از ديرباز عالمان صنعت موسيقي و عاملان اين فن، انواع مختلفي از موسيقي را مطابق اطباع و حالات مختلف انساني از جمله شادي، غم، ترس، اضطراب و آسايش مناسب دانسته و به كار مي گرفته اند. انسان به تجربه دريافته بود كه موسيقي بر جان ديگر جانواران زنده از جمله حيوانات تاثير مي گذارد و مي توان مناسب اطباع حيوانات وحشي و اهلي، پرندگان و حتي حشرات نيز انواعي از موسيقي را به كار برد. به اين ترتيب شكارچيان، بازداران، يوزبانان، ساربانان و ديگر كساني كه حرفه اي در ارتباط با حيوانات داشتند توانسته بودند به واسطه دريافتن نوايي كه مناسب طبع برخي از جانوران بود، رفتار آن حيوانات را تا حدودي تحت كنترل درآورند. شكار، از جمله فعاليت هايي به شمار مي رفت كه موسيقي به آن راه يافته و به جزئي از آن تبديل شده بود. يكي از اهدافي كه نواي سازها در شكارگاه ها تامين مي كرد، كنترل حركات حيوانات مطابق خواست و اراده شكارچي بود تا به واسطه آن، كار شكار آسان تر شود. شكارچيان با به كار بردن انواعي از سازها، حيوانات را از مخفيگاه خود بيرون كشيده و به محل مشخصي هدايت مي كردند تا كار شكار آسان تر و مطمئن تر شود. در اين مقاله سعي شده تا شواهدي كه نشان دهنده علم و اشراف پيشينيان ما به تاثير موسيقي بر رفتار حيوانات است، مورد بررسي قرار گيرد. به اين منظور حكايات و توصيه هايي كه در ارتباط با تاثير موسيقي در تسهيل كنترل حيوانات اهلي و شكار حيوانات وحشي در متون، بويژه كتب عجايب المخلوقات، وجود دارد استخراج و مورد بحث قرار گرفته است.
Machine summary:
"به این منظور حکایات و توصیه هایی که در ارتباط با تأثیر موسیقی در تسهیل کنترل حیوانات اهلی و شکار حیوانات وحشی در متون به ویژه کتاب های عجایب المخلوقات وجود دارد استخراج و مورد بحث قرار گرفته است .
در همین کتاب در وصف خصوصیات گاو کوهی و یوز نیز به علاقه این دو حیوان به آواز خوش و موسیقی اشاره شده است ١٠ (همان : ٥٧٥،٥٧٦) و در جایی که نویسنده به توضیح خصوصیات نحل (زنبور عسل ) اختصاص داده ، درخصوص تأثیر موسیقی در کنترل حرکات این حشره چنین آورده است «بدانک نحل ، آواز خوش و بوی خوش دوست دارد و هرگه (از مکانی) برود، (اگر) صنج بزنند، باز آید» (همان ٦٢٤:١٣٤٥).
ق ) نیز در فصلی که در خواص و منافع و طبایع مردم و حیوانات آورده به تأثیر موسیقی در رفتار حیوانات اشاره کرده ، میآورد؛ «اگر سفید روی با نقره ای که از مس گرفته باشند بگدازند و از آن طاسی سازند و بزنند هر مرغی و ددی و دونده ای که آواز آن بشنود بایستد؛ چنان که به دست بتوان گرفتن و این در باب سماع است » (رازی٣١:١٣٦٢).
در بهترین نمونه تصویری از یک شکار شاهی که از دوره ساسانی در طاق بستان باقیمانده است ، میتوان نشانی از این کاربرد موسیقی را در شکارگاه های پادشاهی به دست آورد؛ در سمت راست 14 صحنه شکار گوزن ، گروهی از نوازندگان درحال نواختن سازهای رزمی تصویر شده اند (تصویر شماره ١-٣) صحنه شکار گوزن این احتمال را قابل طرح میکند که دلیل حضور نوازندگان سازهای رزمی و پر سر و صدایی چون تبیره و شیپور و کرنای در میدان شکار، هدایت کردن حیوانات به محل محصوری ١٥ باشد که پادشاه و همراهان او مشغول شکار هستند."
(
, 
, 
)
