رابطه معنایی جمله واره پایه و پیرو در جمله های شرطی زبان فارسی Journal Article

Writer: ابن الرسول، سید محمدرضا ؛ کاظمی نجف آبادی، سمیه ؛ کاظمی، مهری ؛

ادب فارسی بهار و تابستان 1395 - شماره 17 ، Science-Research (Ministry of Science/ISC (‎20 page(s) - From 93 to 112 )

Keywords: زبان فارسی پایه رابطه معنایی جمله های شرطی پیرو جمله جمله وارة پایه

Abstract:

زبان، نظامي از روابط متداخل است؛ بهگونه اي كه مفهوم يك جزء، جز در سايه ارتباط با اجزاء و عناصر ديگر دريافت نمي شود. ارتباط بين ساخت ها و سازه هاي زباني بر دو گونه است: رابطه لفظي و رابطه معنايي كه هر دو پيوندي عميق و ناگسستني با يكديگر دارند؛ چراكه لفظ در خدمت معني و وسيله اي براي بيان آن است. باتوجهبه اهميت رابطه معنايي در جمله هاي مركب، بهويژه جمله هاي شرطي، پژوهش حاضر بر آن است تا با مداقه در ساخت زباني جمله هاي شرطيِ زبان فارسي و با تكيه بر روش وصفي ـ تحليلي، ساخت معنايي اين جملات و عوامل موثر در افاده معني شرط را تحليل و با تامل در نمونه هاي برگرفته از متون ادب فارسي، نوع ارتباط معنايي دو جمله واره پايه و پيرو شرطي را كه موردكمتوجهي دستورپژوهان زبان فارسي قرارگرفته است، بررسي كند. مهم ترين دستاوردهاي اين نوشتار بيانگر آن است كه در جملات شرطي رابطه تلازمي، اساس ارتباط معنايي دو جمله واره پايه و پيرو بهشمارمي رود و اين رابطه معنوي، خود به دو گونه تلازمي سببي و تلازمي غيرسببي تقسيم مي شود.

Machine summary:

"رابطۀ معنایی جمله وارة پایه و پیرو در جمله های شرطی زبان فارسی /٩٧ بنابر نظر اصولیان امامی، عبارت «اگر دوستت به تو نیکی کرد، تو نیز به او نیکی کن !»، بر مفهوم مخالف دلالت میکند؛ زیرا فرض نیکیکردن به دوست ، عقلا بر صدور نیکی از جانب او متوقف نیست و نیکیکردن به او (به شما نیکی کند یا نکند) امکان پذیر است ، ولی عبارت «اگر خدا پسری به تو داد، او را ختنه کن !» بر مفهوم مخالف دلالت ندارد؛ چراکه فرض ختنه کردن معقول نیست ، مگر بعد از فرض وجود پسر؛ یعنی نمیتوان گفت : «اگر خدا پسری به تو نداد، او را ختنه نکن » (همان : ١١١ ـ ١١٢). محتشمی در کتاب دستور کامل زبان فارسی به طور غیرمستقیم به وجود ارتباط تقابلی اشاره کرده است ، گرچه ایشان در چنین جملاتی که پایه در تقابل و تعارض با پیرو است (برخلاف نظر نگارندگان مقاله ) به جای درنظرگرفتن جواب محذوف ، جمله را از دلالت بر معنی شرط خارج ساخته است ؛ با این توجیه که انجام یا تحقق جمله وارة پایه ، مشروط به جمله وارة پیرو نیست و بدان بستگی ندارد و چه بسا ممکن است دو جمله وارة پایه و پیرو مستقل از هم انجام شوند و براین اساس ، حرف شرط «اگر» را در این جملات غیرشرطی یا شبه شرطی دانسته و آن را «اگر تقابلی» نامیده است (محتشمی، ١٣٧٠: ٣٣٧ و ٣٣٩). در برخی از جمله های شرطی که جواب شرط ذکر شده است ، به راحتی میتوان با حذف جواب از ترکیب شرطی و با تکیه بر جملۀ بعد از آن ، به رابطۀ تقابلی بین دو رکن باقیمانده دست یافت ؛ مانند این بیت از ابوذراعه معمری: رابطۀ معنایی جمله وارة پایه و پیرو در جمله های شرطی زبان فارسی /١٠٩ ٥٤."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: