Abstract:
هدف این مقاله ارائة تصویری از مدل تبیینی نهادگرایی جدید است و قصد دارد ابعاد گوناگون این دستگاه نظری در تبیین پدیدههای اقتصادی را نشان دهد. بر همین اساس، مقاله بر سه جنبة بااهمیت در هر دستگاه نظری، یعنی واحد تحلیل، نحوة تبیین، و مبنای داوری تمرکز دارد و ادعا دارد که دستگاه نظری نهادگرایی جدید در این حوزهها در مقایسه با نظریههای رقیب همچون نئوکلاسیک و نهادگرایی جدید کارآمدیهای درخور توجهی دارد. قابلیت عینیتپذیری واحد تحلیل و تطابق آن با واقعیتهای بیرونی، توانمندی بیان علیت در عملکرد اقتصادی مبتنی بر اصول منطق استنتاجی، و آزمونپذیری نظریهها در حکم نتیجة عینیتپذیری از جملة این موارد است.
Machine summary:
2. از اقتصاد نئوکلاسیک تا نهادگرایی جدید از زمان پذیرش اقتصاد بهمثابة علم تاکنون هیچ جریان نظریای در اقتصاد به اندازة اقتصاد نئوکلاسیک گسترده و پذیرفته نشده است؛ بهطوری که این رویکرد را بهمنزلة جریان اصلی (main stream) اقتصاد بهرسمیت شناختهاند؛ صرفنظر از اینکه چه عوامل درونی یا بیرونی در چهارچوب اندیشة اقتصادی موجبات چنین محوریتی را فراهم کرده است، این نکته موافق رویکرد نئوکلاسیکی زمینهساز علمیشدن اقتصاد به مفهوم دورشدن درک مفاهیم اقتصادی از فهم عوام است که این امر نتیجة استفاده از مفاهیم انتزاعی و ذهنی و استفادة گسترده از ریاضی در نظریههای اقتصادی بوده است.
نتیجه آنکه جامعه مفهوم و هویتی مستقل از افراد حاضر در جامعه ندارد، اما آیا مسئلة نهادها و ساختارهای جامعه در عملکرد این انسان اقتصادی تأثیر میگذارند یا خیر؟ حضور اطلاعات کامل در نظریههای اقتصادی رویکرد نئوکلاسیک نیاز انسان اقتصادی مورد نظر را به نهادها منتفی میکند و این امر زمینهساز صفرشدن هزینههای مبادله در رویکرد نئوکلاسیک میشود.
در دستگاه نظری نهادگرایی جدید به نهاد در حکم واحد تحلیل توجه شده است؛ اگرچه استفاده از این مفهوم در حوزة ادبیات اقتصادی منحصر به این رویکرد نیست، اما تدقیق، مرزبندی، و نحوة ورود به تحلیلها در این دستگاه نظری منحصربهفرد است.
بهعبارت دیگر، نهادگرایی جدید با استفاده از نحوة ورود نهادها به عملکرد اقتصادی توانسته است توانمندی تعمیم و تبدیل به دستگاهی نظری را ایجاد کند و هم آنکه با ورود نهادها، بهمنزلة عناصر زمانی ـ مکانی ـ فرهنگی ـ تاریخی، به درجة مقبولی از تطبیق با واقعیت برسد.
بنابراین، نهاد بهمنزلة واحد تحلیل در دستگاه نظری نهادگرایی جدید است که با وجود نگرشی کلگرایانه، که به عناصر فرهنگی توجه دارد، بهواسطة نحوة ورود نهاد به عملکرد اقتصادی قابلیت تعمیم دارد.