Abstract:
اتکای بیش از انـدازة کشـورهای صـادرکنندة نفـت بـه درآمـدهای نفتـی و تک پایگی اقتصاد، از نظر اقتصاددانان پدیده ای نـامطلوب بـه شـمار مـی رود. نامطلوب بودن این پدیده عمدتا ناشی از برونزابودن قیمـت نفـت بـرای ایـن کشورها و تاثیرات عمیق افزایش یا کاهش ناگهانی قیمت نفت در بـازارهـای جهانی بر اقتصـاد ایـن کشورهاسـت . در ایـن مقالـه ، آثـار بـروز تغییـرات پیش بینی نشده و برونزا در قیمت های جهانی نفت ، که از آن به عنوان شوک نفتی یاد می شود، روی چهار متغیر کلان اقتصادی ایران شامل نرخ رشد اقتصـادی ، نرخ تورم ، نرخ رشد مخارج عمرانی دولت و نرخ رشد مخارج جاری دولـت ، با استفاده از الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری طی دورة ١٣٦٩ تـا ١٣٨٧ و مبتنی بر داده های فصلی مورد بررسی قرار گرفته اسـت . نتـایج حاصـل در خصوص فرضیة اصلی تحقیق مبنی بر عدم تقارن تکانه هـای مثبـت و منفـی ، دلالت بر آن دارد که تاثیرات تکانه های منفی به صورت کاهش رشد اقتصادی به مراتب بیشتر از تاثیرات تکانه های مثبت به صورت افزایش رشـد اقتصـادی بوده است . همچنین ، متغیر نرخ تورم و نرخ رشد مخارج جاری دولت نیـز در پاسخ به شوک های مثبت و منفی ، رفتار کاملا نامتقارن از خود نشان می دهنـد، به گونه ای که شوک منفی قیمت نفت در مقایسه با شوک مثبت ، اثر بیشتری بـر
Machine summary:
"در ایـن مقالـه ، آثـار بـروز تغییـرات پیش بینی نشده و برونزا در قیمت های جهانی نفت ، که از آن به عنوان شوک نفتی یاد می شود، روی چهار متغیر کلان اقتصادی ایران شامل نرخ رشد اقتصـادی ، نرخ تورم ، نرخ رشد مخارج عمرانی دولت و نرخ رشد مخارج جاری دولـت ، با استفاده از الگوی خودرگرسیون برداری ساختاری طی دورة ١٣٦٩ تـا ١٣٨٧ و مبتنی بر داده های فصلی مورد بررسی قرار گرفته اسـت .
مدل VAR مورد استفاده در این تحقیق علاوه بر متغیرهای تکانة مثبت و منفی نفت ، شامل متغیرهای تولید ناخالص داخلی بدون نفت ، هزینه های جاری و عمرانی دولت ، واردات ، نقدینگی و شاخص قیمت مصرف کننده در دورة یادشده بوده است که طبق نتایج حاصل از توابع واکنش آنی و تجزیة واریانس ، تمامی متغیرهای یادشده به جز حجم نقدینگی نسبت به شوک های مثبت و منفی ، واکنشی نامتقارن نشان می دهند.
بنابراین ، با لحاظ دو متغیر تکانة مثبت و تکانة منفی نفت در معادلة نرخ رشد اقتصادی ، می توان این معادله را با شکل زیر معرفی کرد: a31upgrq a32ungrq ugr a34uinf a35urconexp a36urcurexp b33gr ذوالنور و صمیمی (١٣٧٦) بیان می دارند، با توجه به سازوکار میان دولت و بانـک مرکزی در خصوص هزینه کردن درآمدهای حاصل از فروش نفت ، کـه در آن دولـت درآمدهای حاصله را در اختیار بانک مرکـزی قـرار داده و متعاقـب آن منـابع ریـالی دریافتی از این بانک را در قالب بودجه های جاری و عمرانی به اقتصاد تزریق می کند، می توان ادعا کرد که تغییرات ایجادشده در میزان نقدینگی کشور که از این طریق ایجاد می شود، یکی از عوامل جدی بروز نوسانات در نرخ تورم است ."