Abstract:
در آستانه انقلاب مشروطه همچون سراسر قرن سیزدهم ه. نوزدهم م. مهمترین بخش تولیدی کشور کشاورزی و جامعه روستایی ایران بود. وضعیت نیمه استعماری ایران و پیوند خوردن آن با تجارت جهانی تغییرات مهمی در الگوی کشاورزی بوجود آورد. فروش زمینهای خالصه و تبدیل آنها به زمینهای خصوصی و سود فراوانی که در تولید محصولات کشاورزی همچون تریاک نهفته بود، تجار شهری را نیز به خرید زمین ترغیب کرد. کم توجهی به کاشت محصولات معیشتی همچون گندم و سیستم ناقص ارتباطات در ایران قحطی هایی را در کشور ناشی شد که عده عظیمی را در طی این قرن به نابودی کشاند. نابودی صنایع داخلی و رو آوردن به محصولات خارجی روند ترک روستاها و مهاجرت به شهرها و مناطق دیگر را سرعت بخشید. از خصایص این قرن فروپاشی روش زمین داری قدیم است که با انقلاب مشروطه بیشتر نمود یافت . این مقاله با استناد به بررسی منابع اصلی به مرور اوضاع جامعه روستایی ایران در آستانه انقلاب مشروطه می پردازد.
Machine summary:
"جامعه روستایی ، زمین ، بهره مالکانه ، محصولات تجاری ، آستانه انقلاب مشروطه مقدمه روستائیان ایرانی در عصر قاجار همانند پیش از آن ، زحمتکش ترین و فقیرترین مردم ایران بودند که رقم قابل ملاحظه ای از جمعیت کشور، یعنی چیزی حدود ٥٠% از کل جمعیت را به خود اختصاص داده بودند (عیسوی ، تاریخ اقتصادی ایران ، ص٤٨).
اما این تغییرات و تحولات در نظام کشاورزی ایران ، نتیجه خود را به طور اعم بر تمامی کشور و به خصوص بر جامعه روستایی گذاشت ، به عبارتی رواج کشت محصولات تجاری در ایران شاید انسان را تنها متوجه تاثیرات اقتصادی آن سازد، اما بدون شک تاثیراتی که در معاملات اجتماعی و سیاسی کشور بر جای گذاشت غیر قابل انکار است که می توان به شکل ذیل آنها را دسته بندی کرد: ١) بسیاری از تجار شهری با خرید زمین و توسعه کشت محصولات نقدی آور گرچه برای مدت کوتاهی نقدینگی قابل توجهی را وارد کشور کردند ولی حداقل تاثیر توسعه کشت این محصولات بروز قحطی های پی در پی در ایران بود.
می توان به وقوع تحولاتی در جامعه روستائی ایران در این موقعیت زمانی اشاره کرد که در آستانه انقلاب مشروطه بسیار خودنمائی کرد و در بروز آن نیز نقش بارزی ایفا نمود؛ گرچه نسبت به این تحولات نمی توان خوش بین بود زیرا رواج کالاهای جدیدی در میان مردم و مصرف اقلامی مثل قند و چای توسط روستائیان گام برداشتن در جهت توسعه وابسته کشور بود و اصولا این کالاها را کالاهای استعماری می توان نامید."