Abstract:
انسان در تمام سطوح زندگی اجتماعی خود با عامل قدرت سر و کار دارد. جوامع و واحدهای سیاسی نیز کسب و بسط قدرت را در راستای منافع و اهداف ملی خود دنبال میکنند و آن را از طریق عوامل ، عناصر، منابع و ابزارهای متعدد محیطی (داخلی و خارجی) به دست میآورند. حوزه و گستره قدرت نیز بسیار متعدد است ، قدرت فردی، اجتماعی، نرم ، سخت ، علمی، مالی، سیاسی، ایدئولوژیک ، سازمانی و ...، همه و همه شقوق و برداشت های مختلفی از این واژه ارائه کرده اند و باعث پدید آمدن این تعبیر که قدرت ، هم «وسیله » است و هم «غایت » شده است . قدرت ، با ابزارهای سخت و نرم و نیز با سازوکارهای خاص خود، توان و تمایل افراد و جوامع را به صورت هدفمند متاثر میسازد، افکار، اذهان ، ایده ها و انگیزه ها را تغییر و تحریف یا آنها را تقویت و توسعه داده و منافع و مصالح فرد و اجتماع را رقم میزند. امروز نیز که در عصر دیجیتال و جامعه اطلاعاتی به سر میبریم ، فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی، گونه ای دیگر از مظاهر قدرت را متجلی ساخته اند، این قدرت نوین ، علیرغم منافع و محاسنی که داراست ، پدیده ای به نام نابرابریهای دیجیتالی را نیز در ابعاد مختلف (سنی، جنسی، جمعیتی، جغرافیایی، فرهنگی، طبقاتی، کاربری و ...) ایجاد نموده و منشا بروز تعاملات و تعارضات جدیدی در عرصه سیاست و استراتژی کشورها شده است ، این مناسبات در موضوعی به نام ژئوپلیتیک اطلاعات و ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته است که برخی از تبعات و تاثیرات آن تشریح و تحلیل شده است .
Machine summary:
"اطلاعات ، ارتباطات ، عصر اطلاعات ، شکاف دیجیتالی، ژئوپلیتیک مقدمه بررسی و مطالعه وضعیت موجود محیط خارجی و پیش بینی روند تغییرات ، تحولات و تعاملات بین المللی به منظور شناخت فرصت ها و تهدیدها، در راستای منافع ، اهداف ، سیاست ها و استراتژی امنیت ملی کشورها صورت میگیرد، به همین منظور دولت ها، سیاست را به عنوان یک تصمیم و استراتژی را به عنوان یک خط مشی، برای رسیدن به اهداف و تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل (٢) اتخاذ مینمایند، این عوامل به تنهایی یا به شکل جمعی در شکل گیری استراتژی و سیاست کشورها مؤثرند، اما تمام این عوامل در تدوین یک استراتژی یا سیاست ، تأثیر و وزن یکسانی ندارند (افشردی، ١٣٨١، ص ٢٣) بلکه در شرایط مختلف زمانی و مکانی، برون داد و آثار متفاوتی از خود نشان میدهند.
همچنین آثار و نتایج جغرافیایی یک سیاست (به ویژه در صحنه بین الملل ) را مورد بررسی قرار میدهد (عزتی، ١٣٧٠، ص ١) و منظور از سیاست بین الملل (٣) در این تعریف نیز مجموعه اقدامات دولت ها و واکنش های سایر کشورها و به طور کلی اعمال و رفتارهای متقابل دو یا چند واحد سیاسی است که در محیط بین الملل انجام میشود (قوام ، ١٣٧٠، ص ١٢) برای ژئوپلیتیک ، عوامل مختلفی بیان شده است ، قابلیت ها، ظرفیت ها، عملکردها و توان بهره برداری از هر یک از این عوامل قادر است سمت و سو و سرعت تحقق اهداف ، سیاست ها و استراتژیها را تعیین نماید."