Abstract:
برای شناخت همدید بارشهای ابر سنگین (بالای 50 میلیمتر در روز) منطقه آذربایجانشرقی، دادههای بارش روزانه 23 ایستگاه بارانسنجی طی دوره آماری 1961 تا 2005 بهصورت دیدهبانیهای شش ساعـته مورد بررسی قـرار گرفت. به منظور شناسایـی رابطه الگوهای گردشی جو بالا با بارشهای ابر سنگین بـه کمک نرمافزارهای Matlab، Grads و Surfer یک تـحلیل خوشهای پایگانی با روش ادغام Ward روی دادهها اعمال شد. نتایج نشان دادند که سه الگوی گردشی مختلف در منطقه فعال هستند. سپس برای هر الگو، یک روز نماینده معرفی گردید که در تحلیل بارشهای ابر سنگین مورد استفاده قرار گرفتند. آرایش مکانی این الگوهای بارشی نشان میدهند که توزیع زمانی بارشهای ابر سنگین در منطقه با عرض جغرافیایی در ارتباط است. نتایج تحلیل نشان میدهد که الگوی پرفشار غرب دریای سیاه- شمال دریای مدیترانه و الگوی پرفشار دریای سیاه بیشترین ارتباط را با بارشهای ابر سنگین منطقه دارند. این یافته نقش مهمی در پیشبینی بارشهای ابر سنگین منطقه خواهد داشت.
Machine summary:
"در زمان حاکمیت این الگو هوای سرد و خشک ، مسیر طولانی تری را در راستای نصف النهاری بر روی دریای سیاه درمی نوردد و محتوای رطوبتی آن به شدت افزایش می یابد (مسعودیان ، ١٦:١٣٨٦) به طوری که رطوبت خود را در غالب بادهای غربی به سمت منطقه مورد مطالعه انتقال می دهندو نقش بیشتری را درایجاد بارش های ابر سنگین منطقه بازی می کند.
در این رابطه با توجه به این که در بین الگوهای گردشی فوق الذکر الگوهای شماره ١ و ٢ به ترتیب بیشترین رابطه معناداری را با بارش های ابر سنگین منطقه مورد مطالعه نشان داده اند؛ بـه تبیین و توجـیه رابطه بین این الگوها با بارش های ابر سنگین منطقه پرداخته می شود: الگوی گردشی شماره ١: درطی حاکمیت این الگو که پرفشار غرب دریای سیاه و شمال دریای مدیترانه نامیده شده است ؛ هوای سرد ناشی از عرض های بالا، که معمولا از شمال غرب جزیره اسکاندیناوی منشأمی گیرد، از سمت شمال غرب به کشور سرازیرمی شود واز سمت جنوب غرب هوای گرم به کشور وارد می شود.
در این شرایط با توجه به این که ایران وبویژه منطقه مورد مطالعه همچنان که در شکل های ٦و ٧ مشاهده می شود؛ در جلو فرود شرق دریای سیاه - غرب دریای خزرو بویژه فرود دریای سیاه واقع شده است ، در اثر مکش ناشی از ناپایداری جریان هوا در شمال غرب ، رطوبت منطقه مورد مطالعه به سطوح بالایی انتقال می یابد و نهایتا منجر به بارش های ابر سنگین در منطقه مورد مطالعه می شود."