Abstract:
ﺷﺄن ﻧﺰول آﯾﮥ 56 ﺳﻮرة ﻗﺼﺺ از ﻣﺒﺎﺣﺚ اﺧﺘﻼﻓﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﻔﺴﺮان ﻓﺮﯾﻘﯿﻦ اﺳﺖ. ﺧﺪاوﻧﺪ در اﯾﻦ آﯾﻪ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ: »اﻧﱠﮏ ﻻﺗﻬﺪی ﻣﻦ اﺣﺒﺒﺖ و ﻟﮑﻦﱠ اﻟﻠّﻪ ﯾﻬﺪی ﻣﻦ ﯾﺸﺎء و ﻫﻮ اﻋﻠﻢ ﺑﺎﻟﻤﻬﺘﺪﯾﻦ «. ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻔﺴﺮان اﻫﻞﺳﻨﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ ﺑﺮﺧﯽ رواﯾﺎت ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺄن ﻧﺰول اﯾﻦ آﯾﻪ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ و او ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﺣﯿﺎت، ﺑﺎ وﺟﻮد اﻫﺘﻤﺎم ﺷﺪﯾﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮ اﯾﻤﺎن آوردﻧﺶ، ﺷﻬﺎدﺗﯿﻦ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﯿﺎورد و ﺑﻪ ﺣﺎل ﮐﻔﺮ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ. ﻣﻔﺴﺮان ﺷﯿﻌﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ رواﯾﺎت اﺋﻤﻪ^ و ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، اﯾﻤﺎن اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ را اﺛﺒﺎت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، وﻟﯽ در ﺷﺄن ﻧﺰول آﯾﻪ ﻧﻮﻋﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ| دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻗﻮﻣﺶ و ﺑﻪ وﯾﮋه اﻗﺎرﺑﺶ اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎورﻧﺪ. در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ اﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺪه ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ| ﺟﻬﺖ اﯾﻤﺎن آوردن اﺑﻮﻟﻬﺐ ﺗﻼش ﻣﻀﺎﻋﻔﯽ ﮐﺮد، وﻟﯽ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺣﺎل ﮐﻔﺮ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ. ﺟﺎﻋﻼن ﺣﺪﯾﺚ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه اﻣﻮی ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﮐﺎﺳﺘﻦ از ﮐﺮاﻣﺖ ﻋﻠﯽ(ع) در ﺷﺄن ﻧﺰول اﯾﻦ آﯾﻪ دﺳﺖ ﺑﺮده و ﺑﻪ ﺟﺎی اﺑﻮﻟﻬﺐ، ﻧﺎم اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ را ذﮐﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ.
Machine summary:
"مفسران اهل سنت غالب مفسران اهل سنت ، شأن نزول آیه و مراد از «من أحببت » در آیۀ شریفه را با استناد به نقل صحابه و تابعان ، ابوطالب میدانند و معتقدند ابوطالب در هنگام وفات در آخرین لحظات ، حاضر نشد شهادتین را به زبان بیاورد و با وجود اهتمام پیامبر| به ایمان آوردنش ، از اظهار ایمان خودداری کرد (طبری، ١٤١٢: ٢٠/ ٦٠؛ ماوردی، بیتا: ٤/ ٢٥٩؛ ثعلبی نیشابوری، ١٤٢٠: ٧/ ٢٥٤؛ ابن جوزی، ١٤٢٢: ٣/ ٣٨٨؛ بغوی، ١٤٢٠: ٣/ ٥٣٩؛ بغدادی، ١٤١٥: ٣/ ٣٦٨؛ سیوطی، بیتا: ٣٩٥؛ نخجوانی، ١٩٩٩: ٦/ ٣٧؛ شوکانی، ١٤١٤: ٤/ ٢٠٦)و (ابن عاشور، بیتا: ٢٠/ ٨٠).
بعد از وفات ابوطالب و تغییر رویۀ ابولهب ، پیامبر| میخواسته از این فرصت و فضای ایجاد شده ، استفاده نماید و تلاش مضاعفی کند تا ابولهب ایمان بیاورد، به ویژه اینکه او عموی پیامبر| بود و طبیعتا حضرت بسیار علاقه داشت که هم عمویش ایمان بیاورد و هم از این راه مانع بزرگ دعوت و تبلیغ اسلام نیز برطرف گردد، ولی این تلاش به ثمر نمیرسد و ابولهب دوباره به حال سابق خود باز میگردد (ابن سعد، بیتا: ١/ ٢١٠ - ٢١١) و در کفر خود اصرار میورزد.
قریب به اتفاق مفسران فریقین از قدما و متـأخران این قول را پذیرفته اند (نک : طوسی، بیتا: ١٠/ ١٩٦؛ طبرسی، ١٣٧٢: ١٠/ ٦٠١؛ فخررازی، ١٤٢٠: ٣٠/ ٧٢٦؛ابن عطیه آندلسی، ١٤٢٢: ٥/ ٤٠٤؛ قرطبی، ١٣٦٤: ١٩/ ١٠٥؛ سید قطب ، ١٤١٢: ٦/ ٣٧٧٠؛ آلوسی، ١٤١٥: ١٥/ ١٥٦؛ابن عاشور، بیتا: ٢٦/ ٣٢٣؛ طباطبایی، ١٤١٧: ٢٠/ ١٠٩؛ مکارم شیرازی، ١٣٧٤: ٢٥/ ٢٩٧) با توجه به این دیدگاه ، این آیات به صورت جمله های معترضه (١) در سیاق آیاتی قرار دارند که روی سخن در آن ها با انسان و احوالات وی در روز قیامت است ."
(
, 
, 
)
