Abstract:
امروزه در پرتو مطالعات میانرشتهای میتوان به درک و خوانش متفاوتی از متون ادبی دست یافت و از آنها لذتی دوچندان برد. مقالۀ حاضر با بهرهگیری از چنین رویکردی، با استفاده از نظریۀ جُرمشناسانۀ «پنجرۀ شکسته»، برخی حکایتها و ضربالمثلهای ادبیات فارسی را بازخوانی کرده است. این نظریه میگوید: اگر جلوی ناهنجاریها و جرمهای کوچک گرفته نشود، جرمهای بزرگ به وقوع خواهد پیوست. در مقدمه نحوۀ شکلگیری این نظریه و محتوای آن بیان شده، سپس نمونههای قابل انطباق با این نظریه از برخی متون مهم ادب فارسی، شامل ضربالمثلها و حکایتها ذکر گردیده است. پرهیزدادن افراد از انجام خطاها یا جرمهای کوچک، به خاطر ترس از عادیشدن آنها بر اثر تکرار است، زیرا تکرار، اکثر امور را نزد انسان، عادی و طبیعی جلوه میدهد. از این رو نه تنها در آثار تعلیمی و اجتماعی، بلکه در اغلب متون، از جمله متون عرفانی و رسالههای مذهبی نیز میتوان چنین سختگیریهایی را، در برابر خطاهای کوچک مشاهده کرد. این مقاله با استفاده از روش پژوهش اسنادی و کیفی نوشته شده است: ابتدا نظریۀ پنجرۀ شکسته معرفی شده، سپس برخی متون تعلیمی فارسی مانند گلستان و بوستان سعدی به عنوان «نمونه» آماری جهت بررسی و تحلیل انتخاب شدهاند.
Machine summary:
این مقاله با استفاده از روش پژوهش اسنادی و کیفی نوشته شده است : ابتدا نظریۀ پنجرة شکسته معرفی شده، سپس برخی متون تعلیمی فارسی مانند گلستان و بوستان سعدی به عنوان «نمونه » آماری جهت بررسی و تحلیل انتخاب شدهاند.
شما هم احتمالا در تجربیات یا مطالعات خود با چنین رفتارها یا باورهایی برخورد کردهاید و برایتان جای سوأل بوده که چرا گذشتگان در این مورد چنین باور داشته یا چنان عمل میکردهاند؟ برای مثال چرا جشن های عروسی تا همین یکی دو دهۀ پیش ، در برخی مناطق ایران گاه از سه روز تا یک هفته طول میکشیده است و جامعه چه هدفی از این طولانی - کردن مدتزمان جشن ازدواج دنبال میکرده و چه سودی از آن میبرده است ؟ اما وقتی با نظر محققان و اسطورهشناسان آشنا میشوید، آنگاه متوجه میگردید که مردمان اعصار گذشته با طولانیکردن ایام جشن عروسی میخواسته اند به فرد در شرف ازدواج، به طور عملی و علنی نشان دهند یا او را شیرفهم کنند که وی در حال تحول عظیم و بزرگی در زندگی خود است و دارد از یک دوره به دورای دیگر منتقل میشود و رسما مسئولیت زندگی را دارد به عهده میگیرد.
برای مثال جرمشناسی در نظریۀ پنجرة شکسته با بیانی صریح میگوید که اگر جامعه به جرمهای کوچک بیتفاوت باشد، جرمهای بزرگتری به وقوع خواهد پیوست ، اما ادبیات همین موضوع را با بیانی غیر صریح در قالب حکایت «تخم دزد، شتر دزد میشود» بیان کرده است .