Abstract:
نهاد وکالت از عصر امام صادق علیهالسلام مطرح و سازماندهی شد، در عصر امامان بعدی روز به روز بر دامنه فعالیت آن افزوده گردید و
در شرایط سیاسی و اجتماعی گوناگون، تغییرات و تحولاتی را تجربه کرد. از جمله اهداف این سازمان، پدیدآوردن مجموعهای از
وکیلان، با برنامهای مشخص بود تا در گوشه و کنار جهان اسلام، به ویژه در سرزمینهایی که شمار شیعیان بیشتر بود، به فعالیت
بپردازد. این سازمان نقش مهمی در برقراری ارتباط میان شیعیان و مراکز استقرار رهبری شیعه ایفا میکرد.
Machine summary:
"از اینرو، هرگز نهاد وکالت را از بدو تأسیس تا آخر عصر غیبت صغرا، در برابر حکام ولایات و عوامل حکومت دارای فعالیت آشکار و علنی نمییابیم؛ چرا که نهاد وکالت در نظر حکام عباسی وظیفهای فراتر از جمع حقوق الهی و زکات و مانند آن بر عهده داشت؛ چنانکه این نکته از اتهام منصور عباسی نسبت به معلی بن خنیس، وکیل امام صادق علیهالسلام مبنی بر جمع اموال برای کمک به قیام محمد بن عبدالله استفاده میشود.
با وجود لطمات و ضربههایی که به نظام وکالت وارد آمد، این سازمان همچنان به کار خود ادامه داد و در دوران امام حسن عسکری علیهالسلام به علت پراکندگی شیعیان در شهرهای گوناگون، بخصوص مناطقی همچون نیشابور، بیهق، کاشان، ری و قم، که محل تجمع شیعیان امامی بود، ارتباط منظم و دقیقی مورد نیاز بود تا راهنماییهای امام به شیعیان ارائه شود و بدینروی، از میان چهرههای برجسته و درخشان شیعه، امام حسن عسکری علیهالسلام وکلای ارشدی را برای نواحی گوناگون منصوب نمود تا بر فعالیت سایر وکلا نظارت داشته باشند.
»(18) با توجه به این مقدمه، یکی از اصلیترین وظایف سازمان وکالت، قبض و دفع وجوهات بود و وکلا، هر کدام در دوران سفارت خود، وجوه و اموال متعلق به امام را، که شیعیان مستقیما یا توسط وکلای محلی میپرداختند، تحویل میگرفتند و به هر طریقی که ممکن بود به امام میرساندند و به دستور ایشان در موارد خاص، مصرف میکردند."