Abstract:
توجه به تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر بهعلت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و خسارات مالی مرتبط با رویدادهای ناهنجار آن بهمنظور کاهش مخاطرات اهمیت زیادی پیدا کرده است. در یک سامانه مدیریت ریسک بهنجار، پیشبینی و شناسایی، رکن اصلی سامانه تلقی میشود؛ ازاینرو این پژوهش با هدف واکاوی اثر گرمایش جهانی در بروز دماهای فرین سرد ایران طی دهههای آتی انجام گرفته است؛ چرا که شناسایی این مناطق و منطقهبندی آنها گامی مهم در کاهش مخاطرات ناشی از آن تلقی میشود. بهمنظور دستیابی به هدف تعیینشده، نخست دادههای دمای روزانه مدل EH5OM موسسه ماکس پلانک آلمان طی دوره آماری 2050-2015 میلادی، تحت سناریوی A1B با تفکیک 75/1 درجه قوسی، برای گستره ایران بارگیری شد. در گام بعدی دادههای نامبرده با تفکیک مکانی 0/27×0/27 قوسی توسط مدل ریزمقیاس شدند. برای شناسایی روزهای فرین سرد از نمایه انحراف بهنجارشده دما بهره گرفته شد. دادهها برحسب مقدار این نمایه و گستره حاکمیت گرما مرتب شد و سپس 500 روز اول که شرط را برآورد میکرد در حکم نمونه انتخاب و آرایهای به ابعاد 2140×500 تشکیل شد. نتایج حاکی از این است که ایران را میتوان از نظر سرماهای فرین با استفاده از تحلیل خوشهای بهروش [1]SOM در شبکه عصبی به 9 ناحیه تقسیم کرد. در دهههای آینده سرمای فرین در نیمه غربی و نوار ارتفاعی (کوهستان و کوهپایه) بیشتر از نواحی داخلی و سواحل جنوبی کشور خواهد بود. کمینه رخداد فرین سرد ایران مربوط به ناحیه دشت کویر و بیشینه آن نیز در ناحیه شمال غرب مشاهده میشود.
Machine summary:
در یـک سـامانۀ مـدیریت ریسک بهنجار، پیش بینی و شناسایی، رکن اصلی سامانه تلقی میشود؛ ازاین رو این پژوهش بـا هـدف واکـاوی اثر گرمایش جهانی در بروز دماهای فرین سرد ایران طی دهه های آتی انجام گرفته اسـت ؛ چـرا کـه شناسـایی این مناطق و منطقه بندی آنها گامی مهم در کاهش مخاطرات ناشی از آن تلقی میشود.
به منظور دستیابی بـه هدف تعیین شده ، نخست داده های دمای روزانۀ مدل EHOM٥ مؤسسۀ ماکس پلانک آلمان طـی دورة آمـاری ٢٠٥٠-٢٠١٥ میلادی، تحت سناریوی AB١ با تفکیک ١/٧٥ درجۀ قوسی، برای گسترة ایـران بـارگیری شـد.
محمدی و همکاران [٧] در واکاوی و پـیش یـابی اثـر گرمایش جهانی بر مؤلفه های فرین آب وهوایی آبادان به این نتیجه رسیدند که رونـد افـزایش دمـا در تمام فصول به نسبت های مختلف رخ داده است و براساس روند کنونی و نتـایج معنـادار رونـد دمـای بیشینه و کمینه گرم ترین ماه های سال در دهه های آینده بیشترین افـزایش دمـا را خواهنـد داشـت .
بیشینۀ رخداد فرین سرد این ناحیه در مـاه هـای اوت و مارس است .
این ناحیه باریکۀ کوهپایه های بیرونـی زاگـرس از شـمال ایـلام تـا نـوار جنوب غرب فارس را دربرمیگیرد و ٤/٥ درصد از وسعت کشور را شامل میشود که در اکثر ماه هـای سال در دهه های آتی دارای ناهنجاری های منفی دما خواهد بود.
این ناحیـه در مـاه اوت با ناحیۀ ساحلی جنوب از لحاظ رخداد فرین های سرد در یک پهنه قرار میگیرد.