Abstract:
گستردگی و تاثیر فراوان دیدگاه کارشناسی اهل خبره در ابواب متعدد فقهی و به ویژه تامل در تاثیر روزافزون سرعت
تخصصی شدن علوم و فنون در استنباط فقهی و حقوقی، نشان دهندة اهمیت نظریه کارشناسی است. در مصادر فقهی و
اصولی امامیه، حجیت شرعی نظر اهل خبره، بر مبنای سیرة عقلاییه مورد امضای شارع استوار است و گزاره های
متعددی مانند: خبرویت محضه؛ حکم عقل؛ حصول اطمینان و در نتیجه، الغای احتمال خلاف و همچنین الغای
خصوصیت و کشف اعتبار کلی؛ به عنوان مناط و ملاک عقلا در جریان این سیره مطرح شده اند. در مقاله حاضر، با تبیین
و بررسی مناطات مطرح شده، الغای احتمال خلاف و حصول وثوق و اطمینان نفس را به عنوان ملاک اصلی سیره ،
پذیرفته ایم و پس از واکاوی شرایطی همچون عدالت و تعدد؛ تحصیل وثوق؛ استنباط و استنتاج از مق دمات حدس یه؛
اعلمیت؛ حیات و ... به عنوان شرط اعتبار نظر اهل خبره، مناط فوق را تنها ملاک دخیل در اعتبار نظریه کارشناسی
می دانیم. بر این اساس، با تبیین ملاک سیرة عقلا در عمل به نظریه کارشناسی و بیان تفاوت بین شهادت و نظریه
کارشناسی، حصول وثوق و اطمینان (به استثنای موارد خارج شده با دلیل خاص) به عنوان تنها شرط اعتبار پذیرفته می شود
Expanding and much influence of expert viewpointof specialists in different directions of jurisprudence and especially thinking in increasingthe influence of specialization speed of sciences and skills in jurisprudential and legal inference are representative of importance of expert view. In the jurisprudential and essential authorities of Imamate; the legal reason of viewpoint of expert is firm on the basis of reasonable nature of confirming legislator. Different matters such as mere expertise; reason order;confidence and cancellation of violation possibility and also cancellation of quality and discovery of general validity have been expressed as criterion and standard of the wise in the course of this conduct. The present essay through the study and expression of mentioned criteria has accepted the cancellation of error possibility and validity acquisition and self-confidence as the principal criterion of nature. And after researching some conditions like justice and plurality; validity acquisition; inference and deduction from preliminaries of guess; most learned and life and… as the condition of validity of expert view، the criterion selected is regarded in authenticity of expert viewpoint. On this basis; by expressing the reasonable nature and essential difference of witness and expert view، validity acquisition and confidence - with the exception of cases mentioned with special reason - is introduced as the mere condition of validity.
Machine summary:
"اتفاق نظر علما بر اشتراط تعدد و عـدالت (در برخـی مواضـع ) نیـز بـر تعبـد شـرعی حمل میشـود؛ ولـی احتمـال وصـول خبـری از معصـومین بـه فقهـا، در مطلـق ایـن مقـام، مقطوعالعدم است ؛ بلکه آنچه مقطوع و واضح محسوب مـیشـود، ایـن اسـت کـه مراجعـه بـه اهل خبره، تنها بر اساس سیرة عقلا در مراجعه به اهل خبرة معتمـد و مـورد وثـوق در هـر فـن و حرفه ای بوده و نزد عقلا، تنها چیزی که بعد از احراز خبرویت شرط اسـت «وثـوق» خواهـد بود و عقلا در رجوع به اهل خبره، اسلام و ایمـان را شـرط نمـیداننـد، چـه رسـد بـه عـدالت (نجفی اصفهانی، ١٤١٣: ٥٠٩؛ جزایری، ١٤١٥، ج ٤: ٣٤٤) بلکه حتـی هنگـامی کـه دوران امـر میان دو نفر اهل خبره که یکی کافر و دیگری مؤمن عـادل اسـت ، واقـع شـود، اگـر کارشـناس کافر، خبرهتر و در صنعت خـویش دقیـق تـر باشـد، رجـوع بـه او را مقـدم مـیدارنـد (نجفـی اصفهانی، ١٤١٣: ٥٠٩).
کشف میشود؛ زیرا از آنجا که دلیل حجیت قـول اهـل خبره، بنا و سیرة عقلاست و معیار و مناط سیرة عقلاییه ، خبرویت به وثوق نفس و اطمینان و الغای احتمال خلاف منجر است ، به نحویکه قول و کلام اهل خبره به حصول اطمینـان و وثوق نفس بینجامد، به اشتراط این شرایط نیازی نخواهد بود (فیروزآبادی حسـینی، ١٤٠٠، ج ٦: ٢٩٣ و ٢٩٦)."
(
, 
, 
)
