Abstract:
جهان در حال گذار از مرحله جدال ملت ها در روابط تجاری به مرحله جدید مبادلات همه جانبه و مشارکت همگانی در فعالیت های اقتصادی است. تحقیق حاضر تحقیقی تحلیلی-توصیفی است. این تحقیق به بررسی و تحلیل شاخص های باز بودن تجاری و نسبت صادرات و واردات در نه دوره 5 ساله (2010-1966) برای اقتصاد ایران می پردازد. نتایج تحقیق گویای این واقعیت است که جز در دو دوره 5 ساله اول (2010-1966)، توان تجارتی کشور ایران در صحنه بین المللی پایین بوده است. به گونه ای که جز در این فاصله زمانی، ایران در مابقی دوره ها با توجه به شاخص رائو جزء کشورهای کم درآمد و با اقتصاد بسته محسوب می شود از طرفی با توجه به نرخ مبادله پائین ایران در مقابل کشورهای صنعتی، در صورت آزادسازی تجاری زیان های جبران ناپذیری به کشور وارد خواهد شد. همچنین با توجه به نتایج تخمین مدل برآوردی بزرگترین تاثیر بر تولید ناخالص داخلی به ترتیب توسط متغیرهای تراز تجاری، حجم تجارت، تحریم ها و جنگ ایجاد شده است. از طرفی با توجه به منفی بودن تراز تجاری و با معنا بودن ضرایب متغیرهای مجازی جنگ و تحریم ها می توان این نتیجه را استخراج نمودن که ایران از لحاظ شاخص های جهانی سازی و همگرایی اقتصادی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. تحقیق حاضر راه حل جهت رویارویی ایران با این پدیده را، تقویت پیمان های تجاری موجود مثل «اکو»، «اوپک» و سازمان کشورهای توسعه اسلامی می داند.
Machine summary:
"این مقاله ابتدا با توجه به ادبیات جهانیسازی و همگرائی اقتصادی و سیر تـاریخی ایـن دو پدیـده در گذشته و حال و با نگاهی به برخی از اتحادیه ها و پیمانهای اقتصادی منطقـه ای دنیـا، وضـعیت تجارت بین الملل ایران را جهت بررسی شاخص های آمادگی و باز یا بسته بودن تجارت در سطح جهانی برای ٤٥ سال گذشته بررسی نموده است ، و درصدد پاسخگوئی به این سئوال اصلی اسـت که آیا وضعیت تجارت بین الملل ایـران دارای شـاخص هـای مـورد قبـول در سـطح جهـانی بـرای آمادگی با پدیده جهانیسازی اقتصاد میباشد یا خیر؟ در ادامه به جایگاه ایران در ایـن زمینـه کـه در چه گروهی از توازن قدرت اقتصادی و گروه درآمدی قرار دارد و فرضـیه تحکـیم همگرائـی منطقه ای با کشورهای عضو و الزام تشکیل همگرائیهـای منطقـه ای جدیـد قبـل از جهـانیسـازی برای اقتصاد ایران مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت .
از طرفی شاخص هـای جهـانی شـدن در دوره مـورد تحقیـق (١٩٦٦-٢٠١٠) بـه غیـر از سـالهـای (١٩٦٦ - ١٩٧٥) حاکی از بسته بودن اقتصاد ایران و ضعف سـاختار صـادراتی و قـرار گـرفتن در گروه کشورهای کم درآمد میباشد و با توجه به اینکه پدیده جهانیسـازی بـه سـرعت از طـرف کشورهای صنعتی و پیشرفته در حال شکل گیری میباشـد کـه هـدف آن آزادسـازی همـه جانبـه تجـارت در تمـامی سـطوح مـیباشـد و بـا توجـه بـه اینکـه اقتصـادهای نوپـا و ضـعیف در مقابـل کشورهای صنعتی توان آزادسازی را نداشته و به شدت آسیب پـذیر مـیباشـند و ایـران هـم جـزء کشورهای ضعیف صادراتی به جز صنعت نفت و گاز و واردات عمـده صـنایع و تکنولـوژی کـه عمدتا توسط کشورهای صنعتی تولید و از طرفی نرخ مبادله این قبیل کالاها به نفع جهـان صـنعتی و به زیان کشورهایی مثـل ایـران مـیباشـد بایـد در اتحادیـه هـای گمرکـی و پیمـانهـای تجـاری منطقه ای با کشورهای هم وزن جهت آمادگی در برابر پدیده جهانیسازی وارد تا در این مسیر بـا استفاده از سود حاصل از تجارت منطقه ای به تدریج وارد اقتصاد جهانی گردد."